علوم قرآن و حدیث

منظور آیاتی از قرآن که ظهور حضرت مسیح (ع) را نشانه ای از آخرالزمان یا منجی آخر الزمان می داند، چیست؟ مثل آیات: زخرف/61، آل عمران/55، نساء/159.

در این آیات از حضرت عیسی (علیه السلام) به عنوان منجی آخرالزمان ـ همان گونه که اعتقاد مسلمانان بر آمدن حضرت مهدی (علیه السلام) به عنوان منجی آخرالزمان است ـ چیزی نیامده است؛ بلکه حضرت عیسی به عنوان نشانه ای برای قیامت و نزدیک بودن آن یاد شده است. این که حضرت عیسی سبب آگاهی بر روز قیامت باشد می تواند به همان زمان حضور ایشان در بنی اسرائیل اشاره داشته که مردگان را به اذن الهی زنده می کرده است.

آیه 49 سوره قصص، از مشرکین می خواهد کتابی بیاورند که مانند قرآن و یا تورات باشد، و این نشان می دهد این دو را مشابه و مثل می داند. اگر قرآن مثل تورات است می توان نتیجه منطقی گرفت که تورات نیز مثل قرآن است، پس دیگر لازم نیست کافران، کتابی مثل قرآن بیاورند. قرآن با این تناقض مشخص، خودش حرف خودش (همانند آوری) را رد می کند و ادعای خودش را باطل می کند. و جالب است که توراتی که محمد(ص) به دست داشته است همان توراتی است که امروز وجود دارد و این کتاب کاملا نوشته بشر است.

در این زمینه چند نکته ذکر می شود:

در آیه 3 سوره زمر، خطاب خداوند به چه كسانی است؟ چرا بیشتر قرآن در مورد شرك و كفر آمده مگر بت ها بر چیده نشده بودند؟ اهل تسنن این آیه را ربط به شیعیان می دهند.

ـ خداوند در آیه 103 سوره نساء می فرمایند: «إِنَّ الصَّلاةَ كانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنينَ كِتاباً مَوْقُوتاً» نماز بر مؤمنان در وقت هاى معين واجب گشته است‏. وقت نمازها و نیز وقت نماز جمعه کدام است؟ ـ در تعیین نماز وسطی اختلاف است. برخی از محدثین نماز وسطی را نماز جمعه می دانند که در وسط نمازهای فجر و عشا است. ـ در آیه «وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ ...‏»(هود/ 114)، چرا نمی توانیم بگوییم "طرفان النهار" و یا "طرفین النهار"؟ اگر معنی "طرفی النهار" دو طرف و یا دو جانب روز است چرا مفسران در خصوص مصداق این عبارت این قدر اختلاف دارند؟

با توجه به آیه 144 سوره آل عمران «أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى‏ أَعْقابِكُمْ»، منظور از تشبیه برگشتن بر پاشنه های پای خود چیست؟

با وجود اهمیت قرآن کریم چرا پیغمبر (صلی الله علیه و آله) قرآن را جمع آوری نکردند؟

بین مفسران و عالمان قرآن، در باره جمع آوری قرآن به صورت کتاب (همین گونه که اکنون موجود است)، اختلاف است: 1. برخی بر این نظرند که جمع آوری قرآن به صورت کتاب، قبل از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله) و به دستور آن حضرت انجام شده است. از جمله این افراد از معاصرین، مرحوم آیت الله خویی است. ایشان در کتاب "البیان فی تفسیر القرآن" همه 22 روایتی که قائلین به جمع قرآن بعد از رحلت پیامبر، به آن استناد کرده اند، را آورده و در بیانی مفصل، آن ها را مردود دانسته است.(1)

آیا آیاتی درباره کشتی نوح در قرآن آمده است‌؟

در سوره هایی از قرآن، به کشتی نوح اشاره شده است: ـ سوره هود «وَ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنَا وَ وَحْيِنَا وَ لَا تخطِبْنىِ فىِ الَّذِينَ ظَلَمُواْ إِنهم مُّغْرَقُونَ»؛ و (اكنون) در حضور ما و طبق وحى ما، كشتى بساز! و درباره آن ها كه ستم كردند شفاعت مكن، كه (همه) آن ها غرق شدنى هستند.(1)

كوچكترين كلمه در قرآن چيست و در كدام آيه آمده است؟

زرکشی در کتاب "البرهان" آورده است: «و أقصرها نحو باء الجر حرف واحد»؛ کوتاه‌ ترین کلمه قرآن، مانند حرف جرّ «بـ» است که تنها یک حرف دارد. وی قول کسی که آن را دو حرفی می ‌داند صحیح نمی‌ داند.(1) قرطبی در کتاب "الجامع لأحکام القرآن" می گوید: «وأقصرهن ما كان على حرفين نحو ما ولا وله، وما أشبه ذلك»؛ کوتاه‌ ترین کلمات قرآن، کلمات دو حرفی، مانند: "ما" و "لا" و "له"، و شبیه آن است. البته وی حروف معنا داری مانند همزه استفهام و واو عطف را نیز یک کلمه می داند ولی می گوید به تنهایی به کار نمی روند.(2)

در آیه 33 بقره منظور از حقیقت اسماء چیست؟

«قَالَ يا ءَادمُ أَنبِئْهُم بِأَسمائهِمْ فَلَمَّا أَنبَأَهُم بِأَسمائهمْ قَالَ أَ لَمْ أَقُل لَّكُمْ إِنىّ‏ِ أَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَ مَا كُنتُمْ تَكْتُمُونَ»؛ فرمود: «اى آدم! آنان را از اسامى (و اسرار) اين موجودات آگاه كن.» هنگامى كه آنان را آگاه كرد، خداوند فرمود: «آيا به شما نگفتم كه من، غيب آسمان ها و زمين را مي دانم؟! و نيز مي دانم آنچه را شما آشكار می كنيد، و آنچه را پنهان مي داشتيد!»(1)

در آیات (بقره، 97)، (بقره، 102)، (بقره، 251)، (آل عمران، 49) و (آل عمران، 145) اذن خداوند تکوینی است یا تشریعی؟

با سلام و درود در ابتدا بهتر است حوزه تکوین و تشریع را بیان کنیم تا تفکیک بین موارد راحتتر باشد. در بیانی کلی، می توان گفت: تشریع، مربوط به حوزه شریعت و تکلیف و احکام است تکوین، مربوط به عالم هستی و نظام آفرینش و خلقت است اکنون به محضر آیات می رویم: «قُلْ مَنْ كانَ عَدُوًّا لِجِبْريلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلى‏ قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ»(1)