علوم قرآن و حدیث

آیا آیات قرآن، حیات برزخی را تأیید می کنند؟ برخی می گویند در قرآن اثری از حیات برزخی نیست و حیات برزخی و عالم قبر، منشأ قرآنی ندارد.

برزخ در لغت به معنای واسطه و حائل میان دو چیز است(1)، اما در اصطلاح، منظور از برزخ، جهانى است که میان دنیا و عالم آخرت قرار دارد؛ یعنى هنگامى که روح از بدن جدا مى شود، پیش از آن که بار دیگر در قیامت به بدن اصلى باز گردد، در عالمى که میان این دو عالم است و برزخ نامیده مى شود قرار خواهد داشت. دلیل عمده بر اثبات برزخ، دلایل نقلى و آیات و روایات است.

چرا در آیه دوم سوره بقره از ضمیر «ذلک» به معنی آن برای قرآن استفاده شده است؟

به برخی از اقوال در این زمینه اشاره می شود: 1. گاهى از اسم اشاره بعيد (دور) براى بيان عظمت چيز يا شخصى استفاده مى‏ شود، يعنى آن قدر مقام آن بالا است كه گويى در نقطه دور دستى در اوج آسمان ها، قرار گرفته است، در تعبيرات فارسى نيز نظير آن را داريم، و اين تعبیر، تنها براى بيان عظمت و بلندى مقام است. در بعضى ديگر از آيات قرآن به «تلک» تعبیر شده كه آن هم اشاره بعيد است، مانند: «تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْحَكِيمِ»(1).(2)

تفسیر «مَا نُنزِّلُ الْمَلَئكَةَ إِلا بِالحْقّ...» چیست؟

«ما نُنَزِّلُ الْمَلائِكَةَ إِلاَّ بِالْحَقِّ»؛ (امّا اين ها بايد بدانند) ما فرشتگان را، جز بحق، نازل نمى‏ كنيم.(1) اقوال مفسران: 1- منظور اين است كه ما نازل كردن فرشتگان را به عنوان اعجاز تنها براى آشكار شدن حق انجام خواهيم داد، نه به عنوان بهانه جويى كه ببينند و باز هم ايمان نياورند.

منظور از "طیبات" در آیه 20 سوره احقاف چیست؟

«وَ يَوْمَ يُعْرَضُ الَّذِينَ كَفَرُواْ عَلىَ النَّارِ أَذْهَبْتُمْ طَيِّبَاتِكمُ‏ْ فىِ حَيَاتِكمُ‏ُ الدُّنْيَا وَ اسْتَمْتَعْتُم بهِا فَالْيَوْمَ تجزَوْنَ عَذَابَ الْهُونِ بِمَا كُنتُمْ تَسْتَكْبرِونَ فىِ الْأَرْضِ بِغَير الحقّ‏ِ وَ بما كُنتُمْ تَفْسُقُونَ»؛ آن روز كه كافران را بر آتش عرضه مى‏ كنند (به آنها گفته مى ‏شود) از طيّبات و لذائذ در زندگى دنيا خود استفاده كرديد و از آن بهره گرفتيد اما امروز عذاب ذلّت‏بار بخاطر استكبارى كه در زمين بناحق كرديد و بخاطر گناهانى كه انجام مى ‏داديد جزاى شما خواهد بود!(1)

«سابقون» که درآیه 10سوره واقعه آمده چه کسانی هستند؟

«وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُوْلَئكَ الْمُقَرَّبُون‏»؛ و پيشگامان پيشگامند، آن ها مقرّبانند.(1) "سابقون" كسانى هستند كه نه تنها در ايمان پيشگامند، كه در اعمال خير و صفات و اخلاق انسانى نيز پيشقدمند، آن ها "اسوه" و "قدوه" مردمند، و امام و پيشواى خلقند، و به همين دليل مقربان درگاه خداوند بزرگند. تفسیر به سبقت در طاعة اللَّه (اطاعت خدا)، نمازهاى پنجگانه، جهاد، هجرت، یا توبه و امثال آن اشاره به گوشه ‏اى از اين مفهوم وسيع است.

انگيزه‌ ها و اهداف افترا زننده از ديدگاه قرآن چيست؟

"افتراء" به معناى جعل دروغ، و چيزى از خود در آوردن است‏.(1) با مراجعه به آیات قرآن کریم، مواردی را می توان مورد اشاره قرار داد. البته مواردی که در قرآن آمده بیشتر ناظر به تقابل حق و باطل است. به مورادی از آن ها به صورت فهرستوار اشاره می شود: ـ گمراه کردن دیگران

منظور از "سلطان" در آیه 38 سوره ذاریات چیست؟

«وَ فىِ مُوسىَ إِذْ أَرْسَلْنَاهُ إِلىَ‏ فِرْعَوْنَ بِسُلْطَانٍ مُّبِينٍ»؛ و در (زندگى) موسى نيز (نشانه و درس عبرتى بود) هنگامى كه او را با دليلى آشكار به سوى فرعون فرستاديم.(1) راغب در مفردات، سلاطه را تمكّن و قدرت از روى قهر گفته است‏.(2) "سلطان" به معنای دليل و غلبه و تسلّط است. دليل و حجّت را از آن جهت، سلطان می گويند كه سبب غلبه و تسلّط می شود. سلطان در قرآن مجيد فقط در معناى تسلط و دليل بكار رفته است. سلطان گاهى در معجزه به كار رفته، به عنوان آن كه سبب تسلط است.(3)

قران کریم، در پاسخ به مادیگراها و کسانی که معتقدند امور و جهان غیر مادی وجود ندارد و این امور چون از ادراک انسان خارج و غیر قابل تجربه و آزمایش است پس دلیلی بر وجود آن ها نداریم؛ چه پاسخی می دهد؟

در این که حس و قوای حسی ابزار شناخت هستند هیچ شکی نیست و در قرآن نیز آیات بسیاری داریم که برای هدایت انسان ها شاهدهای فراوانی از عالم ماده و طبیعت استفاده کرده است. اما این به معنای منحصر کردن هدایت در امور حسی و اصالت بخشیدن به آن نیست.

در سوره سبا آیه 6، کسانی که به آن ها علم داده شده چه کسانی هستند؟ آیا این آیه مشمول همه کسانی که صاحب علم هستند می شود یا اشخاص خاصی را در بر می گیرد؟

«وَ يَرَى الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ الَّذِى أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ هُوَ الْحَقَّ وَ يَهْدِى إِلىَ‏ صِرَاطِ الْعَزِيزِ الحمِيدِ»؛ آنان كه از دانش برخوردارى يافته ‏اند مى‏ دانند كه آنچه از جانب پروردگارت بر تو نازل شده است حق است و به راه خداى پيروزمند ستودنى راه مى ‏نمايد.(1) در این که مراد از «الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ» کیست چندین نظر وجود دارد:

منظور از "عقبه" در آیات سوره بلد چیست؟

«فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ وَ مَا أَدْرَئكَ مَا الْعَقَبَةُ»؛ ولى او از آن گردنه مهمّ نگذشت. و تو نمى ‏دانى آن گردنه چيست.(1) معنای لغوی: اقتحام از ریشه "قحم" به معنای قرار گرفتن و ورود در كار سخت و خوفناك است.(2) هم چنین به معنای وارد و داخل شدن و گذشتن از چيزى با شدت و مشقت است.(3) عقبه به معناى گردنه و راهى در قله كوه است.(4) به بیان دیگر این كه لازم است در آن عقوبت، تنگى و سختی و خطر را متحمل شود.(5) نکته: «وَ ما أَدْراكَ مَا الْعَقَبَةُ»؛ تعبير اين كه تو نمى ‏دانى، كنايه است از عظمت و اهمیت آن عقبه.(6)