قرآن و تحدی

قرآن کریم در تحدی خود، چه گروهی را دعوت به همانند آوری قرآن کرده است؟
در ابتدا به موارد تحدی در قرآن اشاره می شود: ـ تحدی به تمام قرآن « قُل لَّئنِ‏ِ اجْتَمَعَتِ الْانسُ وَ الْجِنُّ عَلىَ أَن يَأْتُواْ بِمِثْلِ هَاذَا الْقُرْءَانِ لَا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ كاَنَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا»؛ بگو: اگر انسان ها و پريان (جن و انس) اتفاق كنند كه همانند اين قرآن را بياورند، همانند آن را نخواهند آورد هر چند يكديگر را (در اين كار) كمك كنند.(1) ـ تحدی به ده سوره از قرآن «أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَياتٍ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ»؛ آن ها مى‏ گويند: او به دروغ اين (قرآن) را (به خدا) نسبت داده (و ساختگى است)! بگو: اگر راست مى ‏گوييد، شما هم ده سوره ساختگى همانند اين قرآن بياوريد و تمام كسانى را كه مى ‏توانيد ـ غير از خدا ـ (براى اين كار) دعوت كنيد!.(2) ـ تحدی به یک سوره از قرآن «وَ إِنْ كُنْتُمْ في‏ رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلى‏ عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ»؛ و اگر در باره آن چه بر بنده خود [پيامبر] نازل كرده‏ ايم شك و ترديد داريد، (دست كم) يك سوره همانند آن بياوريد و گواهان خود را ـ غير خدا ـ براى اين كار، فرا خوانيد اگر راست مى‏ گوييد!.(3) «أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ»؛ آيا آن ها مى‏ گويند: «او قرآن را به دروغ به خدا نسبت داده است؟!. بگو: اگر راست مى گوييد، يك سوره همانند آن بياوريد و غير از خدا، هر كس را مى ‏توانيد (به يارى) طلبيد!.(4) ـ تحدی به گفتاری چون قرآن «أَمْ يَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَل لَّا يُؤْمِنُونَ فَلْيَأْتُواْ بحدِيثٍ مِّثْلِهِ إِن كاَنُواْ صَدِقِينَ»؛ يا مى ‏گويند: قرآن را به خدا افترا بسته، ولى آنان ايمان ندارند. اگر راست مى ‏گويند سخنى همانند آن بياورند!.(5) ـ بیان تفسیری: قرآن، منکران را دعوت به هم آوردی می کند، کسانی که الهی و آسمانی بودن قرآن را انکار می کردند و آن را به عنوان معجزه ای الهی و از طرف خداوند، قبول نداشتند. قرآن در مراتب مختلف (تمام قرآن، ده سوره، یک سوره، یک پاراگراف)، منکران را دعوت به آوردن مثل و مانند برای کلام الهی می کند. به بیان دیگر، قرآن همه منكران را دعوت به مبارزه مى‏كند تا عجز آن ها دليلى باشد، روشن بر اصالت اين وحى آسمانى در رسالت الهى آورنده آن. ـ چند نکته: 1. تحدی به آیات قرآن برای این است که بفهماند بشر بدون كمك و عنایت الهی از آوردن مثل آن عاجز است، یعنی این قرآن از توان و ظرفیت انسانی بسیار بالاتر و برتر است، و لذا کلام انسان نیست. 2. تحدی، در حقیقت امری است كه ایمان و اطمینان ناشی از معجزه بودن قرآن را استمرار می بخشد. 3. این که چهارده قرن کسی نتوانسته مثل قرآن را بیاورد، كم نیست، و بعید است از این به بعد مانندی برای قرآن آورده شود. با این وجود تا كسی مانند آن را نیاورد نمی توان فطرتی كه انسان بر اساس آن مطمئن می شود، را منكر شد. اطمینان ما متوقف بر این نیست كه مانند آن نیاید تا بگوییم از كجا بدانیم بعد از این مانندی برای آن نمی آید، بلكه آورده شدن مورد تحدی توسط دیگری، اطمینان سابق را زائل می كند؛ پس تا آورده نشده اطمینان باقی است. 4. داوری و تشخیص در این زمینه با اهل فن و خبره در علم تفسیر قرآن و ادبیات عرب و ... است. علم صناعات ادبی به مانند علوم رسمی دیگر ضابطه مند و كاملا روشن است. بلكه می توان گفت در ادبیات عرب بیش از هر علم دیگری این دقت ها شده و تبیین گشته است، کما این که در صدر اسلام هم علماء و دانشمندان فصیح عرب وقتی آیات الهی را با کلام شعرای فصیح عرب مقایسه می نمودند به برتری آیات قرآن اعتراف می کردند.

________

(1) اسراء/ 88.

(2) هود/ 13.

(3) بقره/ 23.

(4) یونس/ 38.

(5) طور/ 33 و 34.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید