سوره های قرآن و زیاد شدن رزق

ارسال شده در: دوشنبه, ۰۶/۲۰/۱۳۹۶ - ۰۶:۵۱ -- توسط: modir3

image:

بهره مندی از قرآن جهت تقویت روزی چگونه‌ است؟ آیات و سوره ها را بفرمایید.

به طور حتم آیات قرآن، سراسر نور بوده و اثرات مادی و معنوی خود را بر زندگی ما دارند. این کتاب عظیم و این معجزه جاوید، در لفظ و عبارت و جملات آن نکات بسیار پند آموزی نهفته شده که می تواند حیات دنیوی و اخروی انسان را به شکل کامل مدیریت و بهبود بخشد. اما در موضوع خاص، تاثیر قرآن در افزایش رزق باید عرض کنم. از آیات قرآن كریم استفاده می‌شود كه توسعه و تنگی روزی به دست خداست‌ چنان كه می‌فرماید: «إنّ رَبّکَ یَبْسُطُ الرّزْقَ لِمَن یَشَآءُ وَ یَقْدِرُ إِنّهُ کَانَ بِعِبَادِهِ خَبِیراً بَصِیراً»(1) بنابراین هر چند اراده و كوشش انسان در زیاد شدن رزق و روزی مؤثر است‌ «لیس‌َ للانسـَن‌َ الاّ ما سَعی‌َ»(2)، ولی اینها جزئی از علت های زیاد شدن رزق است و یا از جزء هم كمتر به حساب می‌آید؛ زیرا اراده و عمل انسان، در به دست آمدن رزق و روزی، یكی از صدها شرایط است كه تمامی اسباب و شرایط به او منتهی می‌شود و اوست كه بر اساس علم و حكمتش روزی را بین بندگان تقسیم می‌كند، چنانكه می‌فرماید: «أَهُمْ یَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّکَ نَحْنُ قَسَمْنَا بَیْنَهُم مَّعِیشَتَهُمْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا»؛ آیا آنان رحمت پروردگارت را تقسیم می‌كنند؟! ما معیشت آنها را در حیات زندگی در میانشان تقسیم كردیم.(3) برخی از سوره‌هایی كه در روایات اسلامی برای زیاد شدن رزق و روزی توصیه شده عبارتند از: 1. سوره واقعه: امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: «كسی كه هر شب سوره واقعه را بخواند... در دنیا سختی‌، فقر، نیازمندی و آفتی از آفت دنیا را نمی‌بیند و از دوستان حضرت علی(علیه السلام) می‌شود...»(4) 2. سوره همزه:‌ امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: «هر كس سوره همزه را در نمازی واجب بخواند، فقر از او دور می‌شود و روزی بر او روی می‌آورد...»(5) 3. سوره لیل:‌ پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «هر كس سوره لیل را بخواند، خداوند آن قدر به او عطا می‌كند تا راضی شود و او را به سختی نیندازد و برایش آسان می‌گیرد.»(6) 4. سوره مزمل:‌ رسول اكرم(صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «هر كس سوره مزمل را بخواند، در دنیا و آخرت سختی از او برداشته می شود».(7) 5. سوره ذاریات‌: امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: «هر كس سوره ذاریات را روز یا شب بخواند، خداوند وضع زندگی او را اصلاح می‌كند و روزی فراوانی برایش می‌دهد...»(8) 6. سوره ممتحنه‌: امام سجاد (علیه السلام) می‌فرماید: «هر كس سوره ممتحنه را در نمازهای واجب و مستحبی بخواند خداوند....فقر و دیوانگی را بر او و فرزندانش دور می‌كند». و همچنین سوره‌های نجم‌، ابراهیم و... برای توسعه در رزق توصیه شده است‌. البته باید توجه داشت كه برای به دست آوردن روزی و مال و ثروت مشروع، انسان نباید از تلاش و كوشش غافل شود و عوامل مختلف دیگر مانند علم و آگاهی نسبت به تجارت و امور مربوط به آن‌، مشورت و تدبیر و... در امر به دست آوردن روزی و بهبود وضع معیشتی و مادی بسیار مؤثر است.(9) در ادامه این نکته را یاد آور می شوم که بر خلاف تصور عموم مردم که روزی را منحصر در مصادیق مادی آن به کار می برند، در روایات واژه روزی، معنایی گسترده دارد و شامل تمام نعمت های خدا می شود. خواه آن نعمت مادی یا معنوی باشد؛ از این رو تندرستی، آرامش، توفیق انجام واجباتی، چون حج، دوست خوب و... تمامشان از موارد روزی محسوب می شود. در متون اسلامى؛ عوامل معنوى برکت، در کنار اسباب مادّى آن، قرار دارند. آنچه از هم‌جوارى این دو دسته از عوامل بر می‌آید، این است که در جهان‌بینى اسلامى، اعتقاد به تأثیر معنویّت در خیر و برکت و توسعه و شکوفایى مادّى، به معناى نفىِ اسباب مادّى یا کم‌رنگ کردن نقش آنها در برکت و توسعه اقتصادی نیست؛ بلکه بدین معنا است که اسلام، علاوه بر عوامل مادّىِ شناخته شده براى برکت و توسعه، عوامل معنوی را هم مؤثّر می‌داند و معتقد است که باورهاى صحیح دینى، اخلاق شایسته و اعمال نیکو نیز در برکت و شکوفایى و توسعه اقتصادى زندگی فردی و اجتماعی، نقش دارند. خداوند متعال، از قول نوح(علیه السلام ) می‌فرماید: «و گفتم: از پروردگار خویش آمرزش بطلبید که او بسیار آمرزنده است، تا باران‌هاى پربرکت آسمان را پى در پى بر شما فرو فرستد، و شما را با اموال و فرزندان فراوان کمک کند و باغ‌هاى سرسبز و نهرهاى جارى در اختیارتان قرار دهد.»(10) به‌علاوه؛ نه تنها ارزش‌هاى معنوى، در برکات مادّى و تداوم آن تأثیر دارند، بلکه عکس آن نیز درست است؛ یعنى برکات مادّى در چارچوب رهنمودهاى اسلامى، موجب تقویت و شکوفایى ارزش‌ها و برکات معنوى می‌گردند. از یک سو؛ قرآن تأکید دارد که اگر ایمان و تقوا در جامعه فراگیر شود، برکات الهى از آسمان و زمین، مردم را فرا خواهند گرفت و زندگی و جامعه بشرى، شاهد برکات همه ‏جانبه مادّى و توسعه اقتصادى خواهد بود. از سوى دیگر؛ در اسلام، کارِ سالم براى تأمین زندگى آبرومندانه، از بزرگ‌ترین عبادت‌ها و ارزش‌هاى معنوى شمرده می‌شود. این فرمایش پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله ) در بیان همین مطلب است: «عبادت، هفتاد بخش است. برترینِ آنها، کسب [درآمد] حلال است.»(11) در پرتو این نگرش، اسلام، همه تلاش‌هایى را که در جهت پدید آوردن برکات مادّى صورت می‌گیرند، چنانچه با انگیزه صحیح و در جهت سازندگى انسان باشند، عبادت می‌شمرد و مقدّس می‌داند و معتقد است که برکات مادّى و معنوى، تنها در کنار هم پدید می‌آیند. برخی از عوامل توسعه رزق از منظر قرآن کریم: 1. ایمان و تقوا: در قرآن و حدیث به اثر عمیق ایمان و تقوا در زندگى مادى انسان‌ها، اشاره شده است.(12) «و اگر اهل شهرها و آبادی‌ها ایمان می‌آوردند و پرهیزکارى پیشه می‌کردند، یقیناً [درهاىِ‏] برکاتى از آسمان و زمین را بر آنان می‌گشودیم، ولى [آیات الهى و پیامبران را] تکذیب کردند، ما هم آنان را به کیفر اعمالى که همواره مرتکب می‌شدند [به عذابى سخت‏] گرفتیم.»13) امام على(علیه السلام): «شما را به تقوای الهی، سفارش می‌کنم...؛ زیرا هرکس تقوا پیشه کند، سختی‌ها، پس‏ از آن‌که نزدیک شده‌اند، از او دور می‌شوند... و رحمت، پس از آن‌ که رمیده است، به او مهربان می‌گردد و [چشمه‏] نعمت‌ها، پس از آن‌که خشکیده، بر او جوشان می‌شود و [بارانِ‏] برکت، پس از آن‌که نَم نَم گشته است، بر او سیل‌آسا می‌گردد.»(14) امام صادق(علیه السلام) درباره این سخن خدای متعال که: «مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِب»‏؛ هر کس تقواى الهى پیشه کند، خداوند راه نجاتى براى او فراهم مى‏ کند، و او را از جایى که گمان نمی‌کند، روزى می‌بخشد.»(15)، یعنى در آنچه به او داده، برکت قرار می‌دهد.(16) 2. کار و تلاش: خداوند به بندگان خود دستور میدهد که با تلاش و فعالیت خود، از رزق خداوند بهره مند شوند.(17)، امام صادق(علیه السلام) برنامه ریزی دقیق برای زندگی را یکی از ویژگی های افراد با ایمان برمی شمارد.(18) توصیه های فراوانی که در قرآن کریم و نیز از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و پیشوایان معصوم(علیهم السلام ) در ارتباط با لزوم تلاش برای تأمین معاش و قناعت و اقتصاد و جلوگیری از اسراف و تبذیر نقل شده، همگی نشان دهنده لزوم یک برنامه ریزی دقیق برای پیشرفت اقتصادی خانواده و جامعه می باشد. 3. دوری از مال حرام: آنچه انسان در راه حرام مورد بهره‌‏بردارى قرار می‌دهد، رزق خدا نیست، و نباید وسیله معصیت را به خدا نسبت داد؛ به دلیل این‌که خداوند گناهان بندگان را به خود نسبت نداده، و تشریع عمل زشت را از خود نفى نموده است: «قُلْ اِنَّ اللَّهَ لا یَاْمُرُ بِالْفَحْشاءِ، اَ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ»؛ بگو خداى تعالى به عمل زشت امر نمی‌کند. آیا علیه خدا سخنانى می‌گویید که دلیل علمى بر آن ندارید.(19) ابو‌حمزه ثمالى، از امام باقر(علیه السلام ) نقل می‌کند: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در حجه الوداع فرمود: آگاه باشید که روح الامین به قلبم انداخت که هیچ انسانى نمی‌میرد، مگر وقتى که رزقش را تا حد کمال خورده و دیگر در نزد خدا رزقى نداشته باشد. پس از خدا بترسید، و در راه به دست آوردن رزق منحرف نشوید، راه صواب را به دست گیرید، و دیر رسیدن بهره‌‏اى از رزق، شما را به نافرمانى خدا واندارد، براى این‌که خداى تعالى رزق حلال را بین خلقش تقسیم کرده، و آن‌ را به طور حرام تقسیم ننموده، و خلاصه آنچه را خدا تقسیم کرده رزق حلال است، نه حرام. پس هر کس از خدا پروا کند، و خویشتن‌‏دارى نماید، رزقش از راه حلال خواهد رسید، و هر کس پرده حرمت خدا را پاره نموده، و رزقش را از غیر راه حلال بگیرد، رزق حلالش را به عنوان قصاص از او خواهند گرفت، در نتیجه همان مقدارى را که باید از حلال می‌خورد از حرام خورده، نه بیشتر، با این تفاوت که حساب آن‌ را باید پس دهد.(20) 4. انفاق: گاهی خداوند متعال از انسان های دیگر به عنوان واسطه و یا وسیله ای برای انتقال روزی به سایر بندگان خود استفاده می کند که نام این عمل مقدس در قرآن کریم «انفاق»؛ «زکات»؛ «صدقه» و عناوین دیگر است. این بخشش مالی که از سوی افراد صاحب رزق است علاوه بر تعدیل اقتصادی جامعه، ضامن سلامت معنوی و حتی مادی افراد نیز است. خداوند متعال در آیاتی مانند آیات ۳ و ۴ و ۷۲ انفال و نیز آیات ۳۷ و ۳۸ سوره نور و بسیاری از آیات دیگر به این مساله اشاره داشته است. 5. اعتقاد کامل به مشیت و قدرت خداوند: یکی از مهمترین ابزارهای به دست آوردن رزق طیب و پاک و در پرتوی آن قناعت و رضایت به آنچه به دست آورده، اعتقاد داشتن به این است که خداوند متعال رازق اصلی انسان و صاحب معیشت او در اعطای رزق است که قرآن کریم به زیبایی آن را چنین توصیف می کند: «زینَ لِلَّذينَ كَفَرُوا الْحَياةُ الدُّنْيا وَ يَسْخَرُونَ مِنَ الَّذينَ آمَنُوا وَ الَّذينَ اتَّقَوْا فَوْقَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ اللَّهُ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ»؛ زندگى دنيا براى كافران زينت داده شده است، از اين رو افراد باايمان را (كه گاهى دستشان تهى است)، مسخره مى‏ كنند؛ در حالى كه پرهيزگاران در قيامت، بالاتر از آنان هستند؛ (چرا كه ارزش هاى حقيقى در آنجا آشكار مى‏ گردد، و صورت عينى به خود مى ‏گيرد؛) و خداوند، هر كس را بخواهد بدون حساب روزى مى‏ دهد.(21)

_____________

(1) اسراء/ 30.

(2) نجم/ 39.

(3) زخرف/ 32.

(4) ر.ک‌: وسائل الشیعه‌، شیخ حر عاملی‌، ج 6، ص 112، مؤسسه آل البیت‌، قم‌.

(5) ر.ک‌: وسائل الشیعه‌، همان‌، ص 150.

(6) ر.ک‌: مصباح الكفعمی‌، عاملی كفعمی‌، ص 444، انتشارات رضی‌، قم.

(7) ر.ک: مستدرك الوسائل‌، محدث نوری‌، ج 4، ص 354، مؤسسه آل البیت‌، قم.

(8) ر.ک‌: اعلام الدین‌، دیلمی‌، ص 377، مؤسسه آل البیت‌، قم‌.

(9) ر.ک‌: وسائل الشیعه‌، همان‌، ص 143 ثواب قرائت سوره‌های قرآن‌، رضا بزاز بنایی‌، انتشارات حضرت معصومه (سلام الله علیها).

(10) نوح/ 11_ 12.

(11) کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ‏5، ص 78، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.