علوم قرآن و حدیث

سوره 15 قرآن، سوره حجر است. حجر در نام این سوره به چه معناست؟

نام این سوره، از این آیه شریفه گرفته شده است: «وَ لَقَدْ كَذَّبَ أَصحابُ الحِجْرِ الْمُرْسَلِينَ»؛ و «اصحاب حِجر» [قوم ثمود] پيامبران را تكذيب كردند!(1) اصحاب حجر، همان قوم ثمود هستند که پیامبرشان حضرت صالح (علیه السلام) بود. و حِجر، نام شهر یا سرزمینی است که آن ها در آن ساکن بودند.(2) حجر، شهرى بود در مسير كاروان مدينه و شام، در يك منزلى (نزدیکی) "وادى القرى" و در جنوب "تيمه" و امروز تقريبا اثرى از آن نيست.

مهم ترین ویژگی سوره مبارکه علق چیست؟

چند نکته در اهمیت این سوره بیان می شود: 1. این سوره از سوره هایی است که در مکه نازل شده لذا جزء سوره های مکی است. 2. مفسران بر این نظرند که پنج آیات ابتدایی این سوره، اولین آیاتی است که بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نازل شده است. و اکثر مفسران، این سوره را اولین سوره نازل شده می دانند. 3. این سوره در اولین نزول جبرائیل (فرشته وحی) بر پیامبر و در غار حرا، و بیست و هفتم ماه رجب، نازل شده است. روز مبعوث شدن آن حضرت به رسالت.

منظور از مبین بودن قرآن با توجه به آیه 15مائده چیست؟ آیا مبین بودن قرآن برای همه یکسان است یا فقط برای قشر خاصی قرآن، مبین توصیف شده است؟

«قَدْ جَاءَكُم مِّنَ اللَّهِ نُورٌ وَ كِتَابٌ مُّبِينٌ»؛ از طرف خدا، نور و كتاب آشكارى به سوى شما آمد.(1) مبیّن، از نظر لغوی به معنای وضوح و آشکار و روشن است.(2) می تواند هم معنای لازم داشته باشد (آن چه خود مبيَّن و روشن و واضح است)، و هم معنای متعدی (آن چه بيانگر و روشنگر است). بنابر این؛ قرآن هم مبيّن و قابل فهم است و هم بيانگر و گوياى معانى و مقاصد خويش.

منظور آیاتی از قرآن که ظهور حضرت مسیح (ع) را نشانه ای از آخرالزمان یا منجی آخر الزمان می داند، چیست؟ مثل آیات: زخرف/61، آل عمران/55، نساء/159.

در این آیات از حضرت عیسی (علیه السلام) به عنوان منجی آخرالزمان ـ همان گونه که اعتقاد مسلمانان بر آمدن حضرت مهدی (علیه السلام) به عنوان منجی آخرالزمان است ـ چیزی نیامده است؛ بلکه حضرت عیسی به عنوان نشانه ای برای قیامت و نزدیک بودن آن یاد شده است. این که حضرت عیسی سبب آگاهی بر روز قیامت باشد می تواند به همان زمان حضور ایشان در بنی اسرائیل اشاره داشته که مردگان را به اذن الهی زنده می کرده است.

آیه 49 سوره قصص، از مشرکین می خواهد کتابی بیاورند که مانند قرآن و یا تورات باشد، و این نشان می دهد این دو را مشابه و مثل می داند. اگر قرآن مثل تورات است می توان نتیجه منطقی گرفت که تورات نیز مثل قرآن است، پس دیگر لازم نیست کافران، کتابی مثل قرآن بیاورند. قرآن با این تناقض مشخص، خودش حرف خودش (همانند آوری) را رد می کند و ادعای خودش را باطل می کند. و جالب است که توراتی که محمد(ص) به دست داشته است همان توراتی است که امروز وجود دارد و این کتاب کاملا نوشته بشر است.

در این زمینه چند نکته ذکر می شود:

در آیه 3 سوره زمر، خطاب خداوند به چه كسانی است؟ چرا بیشتر قرآن در مورد شرك و كفر آمده مگر بت ها بر چیده نشده بودند؟ اهل تسنن این آیه را ربط به شیعیان می دهند.

ـ خداوند در آیه 103 سوره نساء می فرمایند: «إِنَّ الصَّلاةَ كانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنينَ كِتاباً مَوْقُوتاً» نماز بر مؤمنان در وقت هاى معين واجب گشته است‏. وقت نمازها و نیز وقت نماز جمعه کدام است؟ ـ در تعیین نماز وسطی اختلاف است. برخی از محدثین نماز وسطی را نماز جمعه می دانند که در وسط نمازهای فجر و عشا است. ـ در آیه «وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ ...‏»(هود/ 114)، چرا نمی توانیم بگوییم "طرفان النهار" و یا "طرفین النهار"؟ اگر معنی "طرفی النهار" دو طرف و یا دو جانب روز است چرا مفسران در خصوص مصداق این عبارت این قدر اختلاف دارند؟

با توجه به آیه 144 سوره آل عمران «أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى‏ أَعْقابِكُمْ»، منظور از تشبیه برگشتن بر پاشنه های پای خود چیست؟

با وجود اهمیت قرآن کریم چرا پیغمبر (صلی الله علیه و آله) قرآن را جمع آوری نکردند؟

بین مفسران و عالمان قرآن، در باره جمع آوری قرآن به صورت کتاب (همین گونه که اکنون موجود است)، اختلاف است: 1. برخی بر این نظرند که جمع آوری قرآن به صورت کتاب، قبل از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله) و به دستور آن حضرت انجام شده است. از جمله این افراد از معاصرین، مرحوم آیت الله خویی است. ایشان در کتاب "البیان فی تفسیر القرآن" همه 22 روایتی که قائلین به جمع قرآن بعد از رحلت پیامبر، به آن استناد کرده اند، را آورده و در بیانی مفصل، آن ها را مردود دانسته است.(1)

آیا آیاتی درباره کشتی نوح در قرآن آمده است‌؟

در سوره هایی از قرآن، به کشتی نوح اشاره شده است: ـ سوره هود «وَ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنَا وَ وَحْيِنَا وَ لَا تخطِبْنىِ فىِ الَّذِينَ ظَلَمُواْ إِنهم مُّغْرَقُونَ»؛ و (اكنون) در حضور ما و طبق وحى ما، كشتى بساز! و درباره آن ها كه ستم كردند شفاعت مكن، كه (همه) آن ها غرق شدنى هستند.(1)