عقاید

سماع چه نقش و جایگاهی در عرفان دارد و تفاوتش با رقص در چیست؟

اگر مراد از سماع همین رقص و پایکوبی و این حرکاتی است که اکنون در خانقاه‌‌ها مرسوم است، این ها نادرست است و قابل دفاع نیست. این ها اصلا سماع نیست بلکه رقص و لهو است. از این رو مولوی می‌‌گوید: بر سماع راست هر کس چیر نیست * ﻟﻘﻤﻪ ﻫﺮ مرغکی انجیر نیست یعنی آن سماعی که حقیقتا سماع است برای این ها حاصل نمی‌‌شود؛ بلکه رقص است، لهو است؛ و در حقیقت سماع عرفانی نیست.

در حديث می خوانيم ثواب عبادت عالم، هفتاد برابر جاهل است؛ و از طرفی در حديثی از امام صادق (ع) می خوانيم خداوند در قيامت هفتاد گناه از جاهل می بخشد قبل از آن كه يک گناه از عالم را ببخشد. حالا باتوجه به اين احاديث منظور از عالم و جاهل چه كسانی است؟

منظور از عالم کسی است که نسبت به آن عمل معرفت داشته است، و با آگاهی و معرفت کامل، آن عمل را انجام داده است؛ لذا شناخت و معرفت در محدوده ثواب و عقاب او اثر می گذارد. اما جاهل دو نوع است:

براي اين كه جزء بندگان مخلص خدا باشم، و اعمالمان به دور از هرگونه شرك و ريا باشد چه كار بايد بكنيم؟

مبارزه با این پدیده و در حقیقت کسب اخلاص در نیت و عمل، از دشوارترین گردنه های راه ایمان است. کوتاه ترین راه عقلى براى رسیدن به اخلاص و ریشه‏ کن کردن «ریا»، تقویت توحید در دل خود مى‏ باشد. منظور از توحید در این مقام، توحید افعالى مى‏ باشد، یعنى انسان باور کند که فاعل و مؤثرى در عالم جز خداوند نیست «لا مؤثر فى الوجود الا اللَّه».

آیا منظور از «أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب‏» و یا «اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثيرا» این است که تسبیح به دست بگیریم و یک کلمه خاص را مرتب و مکرر تکرار کنیم (مثلا یا دائم،‌ یا قائم، یا فتاح، یا رزاق ...)؟ یا در پشت این آیات مفاهیم عمیق تری نهفته است که باید به آن بپردازیم؟

معنای حقیقی ذکر، توجه و یادآوری است، که امری است مربوط به قلب انسانی؛ و این الفاظی که بر زبان جاری می کنیم در حقیقت وِرد هستند نه ذکر؛ و البته چون این الفاظ وسیله و عاملی هستند جهت توجه قلبی؛ و از باب تسمیه اسم مسبب بر سبب، به آن ها ذکر می گویند.

تعریف دقیق عرفان چیست؟

عرفان تقسیم می شود به: عرفان نظری و عرفان عملی. تعریف علم عرفان نظری: ترجمه و تعبیر حقایق و معارف توحیدی، یعنی وحدت شخصی وجود و لوازم آن، که عارف از راه شهود در نهایی ترین مرحله آن به دست آورده باشد؛ شهودی که معمولا در پی ریاضت و عشق حاصل می شود. و اما تعریف علم عرفان عملی: مجموعه دستورها و قواعد معطوف به اعمال و احوال قلبی (ریاضت ها) در قالب منازل و مقامات که تبعیت از آن ها به حصول کمال نهایی انسان (توحید یا مقام فنا یا مشاهده حق) می انجامد. خوشا آن دم که ما بی خویش باشیم * غنی و مطلق و درویش باشیم

شطحیات چیست؟

حدیث و ماجرای شطح و طامات * خیال خلوت و نور کرامات(1) ابو نصر سرّاج طوسی (وفات 873 هـ) می‌گوید «شطح» به معنی حرکت است، و آسیاب را هم به این جهت مشطاح گویند که آرد همواره در آن حرکت می‌کند؛ وچه بسا که‌ از شدت پُری، از هر دو جانب، آرد سرریز گردد. شطح مانند آب سرشاری است که از جویبار تنگ می‌گذرد، و لذا از شدت سرشاری به طرفین سرریز کند و خرابی به بار آورد؛ به‌ همین خاطر در این گونه موارد می‌گویند « شطح الماء فی النهر»؛ یعنی آب با شدت در جوی‌ جاری شد و سرریز گردید.

چگونه در تمامی کارها و عبادات اخلاص را فراموش نکنیم؟

در سخنان پیشوایان معصوم، راه هایی برای رسیدن به اخلاص بیان شده كه به اختصار ذكر می كنیم؛ الف. قطع طمع از غیر خدا: امام باقر (علیه السلام) در این باره می فرمایند: «بنده، پرستشگر واقعی خدا نمی شود، مگر آن كه از همه مخلوقات بریده و به او بپیوندد، آن گاه خداوند می فرماید: این عمل خالص برای من است و به كرمش آن را می پذیرد».(1) ب. افزودن بر علم و یقین: حضرت علی (علیه السلام) در این باره فرموده اند: «ثمره العلم إخلاص العمل؛ اخلاص عمل، ثمره و میوه علم است.(2)

منظور از طول اَمَل (آرزوهای طولانی) چیست و شامل چه آرزوهایی می شود؟ طول امل چه عواقبی در زندگی دنیا و آخرت ما دارد؟

کسی که چشم تسلی ز آرزو دارد * علاج تشنگی از آب شور می جوید(1) طول امل که از مهم‌ترین رذایل اخلاقی بوده، انسان را از خدا دور ‌ساخته و به انواع گناهان آلوده می‌كند. این آرزوها مانند سراب در بیابان زندگی ظاهر می‌شوند و هر لحظه انسان را تشنه‌تر می‌سازند تا از شدت تشنگی هلاك سازند.

آیا درست است که تلاش کنیم تا به مقام طی الارض برسیم؟ آیا امکان انحراف در این مسیر وجود دارد؟

تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن * که خواجه خود صفت بنده پروری داند(1) اگر چه تلاش برای رسیدن به طی الارض یا هر مقام معنوی دیگر، زیر نظر یک خضر راه و یک انسان کامل و مکملی، فی نفسه اشکالی ندارد، ولی توصیه دین و شریعت این است که بهترین عبادت، عبادت احراری است که در روایت آمده است:

لطف کنید شرح مختصری در مورد معروف ترین فیلسوفان اسلامی و آثار فلسفی آنان ارائه بفرمائید.

فارابی، معلم ثانی یکی از چهره های شاخص فیلسوفان مسلمان جناب «فارابی» است که به عنوان معلم ثانی مطرح می باشد (معلم اول جناب ارسطو است) که نخستین نظام فلسفی در عصر اسلامی بوسیله فارابی پی ریزی شد(1) سرگذشت فلسفه اسلامی با سر انگشتان حکیم فارابی رقم خورده است. وی به عنوان نخستین فیلسوف مسلمان، که توانسته است در نهایت فلسفه ای مستقل از فلسفه یونان پی ریزی کند، چگونگی جریان فلسفه اسلامی پس از خود را ترسیم کرده است.