شمارش محرمات الهی
چه کارهایی از سوی خداوند، برای مؤمنان حرام شده؟ و لیست گناهان کبیره چیست؟
شمارش و به قلم آوردن محرمات الهی، چندان آسان و چه بسا مقدور نیست زیرا هر آن چه که مخالفت با فرمان الهی باشد حرام است، و این هم شامل انجام محرمات می شود و هم شامل ترک واجبات. افزون بر این که یک موردی با توجه به شرائط و موقعیتی می توانند جزو محرمات قرار بگیرد، و همان مورد در شرائطی دیگر می تواند واجب باشد؛ یعنی شرائط و موقعیت ها هم در واجب یا حرام بودن امری دخیل هستند، لذا نمی توان واجبات و محرمات را محصور نمود و در شمارش خاصی محدود کرد. در ادامه به برخی محرمات از باب نمونه، اشاره می شود: ـ کتمان حق: «وَ لا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْباطِلِ وَ تَكْتُمُوا الْحَقَّ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ»(1) ـ پیروی از شیطان: «وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبينٌ»(2) ـ خوردن میته، خون، گوشت خوک و ...: «إِنَّما حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنْزيرِ وَ ما أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّهِ»(3) ـ ازدواج با مشرکان: «وَ لا تَنْكِحُوا الْمُشْرِكاتِ حَتَّى يُؤْمِنَّ ... وَ لا تُنْكِحُوا الْمُشْرِكينَ حَتَّى يُؤْمِنُوا»(4) ـ رباخواری: «الَّذينَ يَأْكُلُونَ الرِّبا لا يَقُومُونَ إِلاَّ كَما يَقُومُ الَّذي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطانُ مِنَ الْمَسِّ ... وَ أَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا»(5) ـ صید در حال احرام: «وَ حُرِّمَ عَلَيْكُمْ صَيْدُ الْبَرِّ ما دُمْتُمْ حُرُماً»(6) ـ فواحش، اثم، بغی، شرک: «قُلْ إِنَّما حَرَّمَ رَبِّيَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ الْإِثْمَ وَ الْبَغْيَ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ أَنْ تُشْرِكُوا بِاللَّهِ»(7) ـ قتل بدون حق: «وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتي حَرَّمَ اللَّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ»(8) ـ و ........ مطلب دیگر؛ در این که معیار صغیره یا کبیره بودن گناه چیست اختلافاتی هست، ولی قول مشهور از قرار زیر است: مرحوم سیدکاظم یزدی در کتاب "عروة الوثقی" برای تعیین گناه کبیره چهار راه ذکر کرده اند: 1. هر گناهی که در قرآن و حدیث به کبیره بودن آن تصریح شده باشد. این قسم متجاوز از چهل گناه است. 2. هر معصیتی که در قرآن مجید یا حدیث وعده آتشین بر ارتکاب آن رسیده است. 3. هر گناهی که در قرآن یا حدیث از گناهی که کبیره بودنش مسلم است بزرگ تر شمرده شود، آن هم کبیره است. 4. هر گناهی که نزد متدینین و متشرعین بزرگ شمرده شود، به طوری که یقین حاصل شود که کبیره بودن آن به زمان معصوم بر می گردد.(9) نکته: گناه صغیره با یکی از عناوین استحقار و استصغار، یعنی حقیر شمردن گناه، مسرت بر گناه (یعنی شاد بودن از انجام گناه)، اصرار بر آن به همراه علم به گناه بودن آن، کبیره می شود.(10) لازم به ذکر است تعداد این گناهان بنا بر آن چه مرحوم شهید دستغیب در کتاب گناهان کبیره برشمرده اند، بالغ بر شصت گناه می باشد؛ از جمله می توان آن ها را چنین برشمرد: شرک، ناامیدی از رحمت الهی، امن از مکر الهی (یعنی ترک خوف از خدا)، عقوق والدین، قتل، قذف (دادن نسبت ناروا به دیگری)، خوردن مال یتیم، رباخواری، زنا، لواط، سحر و جادو، سوگند دروغ، اداء نکردن زکات، شهادت ناروا، کتمان شهادت، شراب خواری، ترک نماز، پیمان شکنی، قطع رحم، سرقت، کذب بر خدا و معصومین (علیهم السلام)، خوردن مردار و خون و گوشت خوک، قمار، کمک به ظالمین، کبر، اسراف، تبذیر، کوتاهی در انجام فریضه حج، جنگ با اولیای الهی، اصرار بر گناهان صغیره، اشتغال به امور لهوی، بهتان به مؤمن، دشنام به مؤمن، سخن چینی، قیادت، فریب دادن مسلمانان، کوچک شمردن گناهان، ریا، غیبت، حبس حقوق و کم فروشی.(11)
_______
(1) بقره/ 42.
(2) بقره/ 168.
(3) بقره/ 173.
(4) بقره/ 221.
(5) بقره/ 275.
(6) مائده/ 96.
(7) اعراف/ 33.
(8) اسراء/ 33.
(9) عروة الوثقی به نقل از کتاب گناهان کبیره، ج 1، ص 32 ـ 31.
(10) ر.ک: دستغیب، گناهان کبیره، ج 2، ص 266.
(11) حکیم، منهاج الصالحین، مبحث اجتهاد وتقلید.
