علوم قرآن و حدیث

سوال: این سخن که ابوبصیر راوی مشهور که نابینا بوده، به هنگام تعلیم قران با زنی شوخی کرده و امام باقر(علیه السلام) او را به خاطر این کار توبیخ نموده است صحت دارد؟

پاسخ:

دو روایت با یک مضمون و تفاوت اندک در منابع روایی درباره نهی امام باقر(علیه السلام) از شوخی با نامحرم در ارتباط با مزاح ابوبصیر با یک زن به هنگام تعلیم قران وارد شده است.

از قرآن می توان در مراتب کوناگونی بهره گرفت. حتی نگاه کردن به خط قرآن نیز انسان را بهره مند می کند،

قبل از هر چیز باید کلیاتی درباره تفال بدانیم. در تفسیر نمونه درباره تفال این گونه توضیح می دهد:

«در اینكه قرآن كریم براى اثبات معجزه بودنش بشر را تحدى كرده هیچ حرفى و مخالفى نیست، و این تحدى، هم در آیات مكى آمده، و هم آیات مدنى، كه همه آنها دلالت دارد بر اینكه قرآن آیتى است معجزه، و خارق، ...  تحدى ‏هایى كه در قرآن واقع شده، استدلالى را میمانند كه بر معجزه بودن قرآن و نازل بودن آن از طرف خدا شده‏ اند، و آیات مشتمله بر این تحدی ها از نظر عموم و خصوص مختلفند، بعضى ‏ها در باره یك سوره تحدى كرده ‏اند، نظیر آیه سوره بقره، و بعضى بر ده سوره، و بعضى بر عموم قرآن و بعضى بر خصوص بلاغت آن، و بعضى بر همه جهات آن.»[۱]

قرآن داروخانه ای است که برای تمام مریضی ها ما، داروی مناسب دارد و کسی که با قرآن انس دارد و تلاوت زیاد او را به تسلط رسانده، در هنگام هر مرض می داند که باید از کدام دارو استفاده کند:
«وَ نُنَزِّل‌ُ مِن‌َ الْقُرْءَان‌ِ مَا هُوَ شِفَآءٌ وَ رَحْمَة‌ٌ لِّلْمُؤْمِنِین‌؛[اسرأ/۸۲] و از قرآن، آنچه شفا و رحمت است براى مؤمنان، نازل مى‏ كنیم.»
«قَدْ جَآءَتْكُم مَّوْعِظَة‌ٌ مِّن رَّبِّكُم‌ْ وَشِفَآءٌ لِّمَا فِی الصُّدُورِ؛[یونس‌/۵۷] از سوی پروردگارتان اندرز و شفا دهنده دل‌ها نازل شد.»

حفظ قرآن از جمله کارهایى است که مورد سفارش پیامبراکرم(ص) و امامان معصوم(ع) قرار گرفته است . و حتی افراد کم حافظه نیز به انجام آن دعوت شده اند.

امام صادق علیه السّلام میفرمود: «كسى كه در باره قرآن رنج كشد و بسختى و كم حافظه‏گیش آن را حفظ كند دو اجر دارد.»[۱]

رازو رمز تحدی قرآن چیست؟

«در اینكه قرآن كریم براى اثبات معجزه بودنش بشر را تحدى كرده هیچ حرفى و مخالفى نیست، و این تحدى، هم در آیات مكى آمده، و هم آیات مدنى، كه همه آنها دلالت دارد بر اینكه قرآن آیتى است معجزه، و خارق، ...  تحدى ‏هایى كه در قرآن واقع شده، استدلالى را میمانند كه بر معجزه بودن قرآن و نازل بودن آن از طرف خدا شده‏ اند، و آیات مشتمله بر این تحدی ها از نظر عموم و خصوص مختلفند، بعضى ‏ها در باره یك سوره تحدى كرده ‏اند، نظیر آیه سوره بقره، و بعضى بر ده سوره، و بعضى بر عموم قرآن و بعضى بر خصوص بلاغت آن، و بعضى بر همه جهات آن.»

پرسش: از کجا باید معتبر بودن یک حدیث را تشخیص دهیم؟ آیا درست است که امام صادق فرمودند نبودن دختر یا خواهر در خانه موجب راحتی و آسایش است؟پاسخ:

۱. در پاسخ سؤال بخش اول که مطرح کردید باید به چند نکته دقت کرد. بررسی اعتبار و فهم مقصود یک حدیث، به تخصص ‌های مختلفی نیازمند است، مانند تسلط به زبان عربی و قواعد آن، اطلاع از مسائل تاریخی دوران صدور روایات، سندشناسی، منبع شناسی و ...

پیشنهاد می‌ شود افرادی که این تخصص ‌ها را ندارند و یا فرصت یادگیری آن را به‌ صورت طبیعی نداشته‌ اند، به مقالات و کتاب ‌هایی که در شرح و تفسیر کلمات اهل‌بیت (علیهم ‌السلام) پرداخته ‌اند مراجعه کنند.

پرسش: آیا با عطسه کردن شیطان فرار می‌کنه؟

پاسخ:

چنین مطلبی در روایات وجود ندارد، اما در روایتی امام رضا (علیه السلام) می ‌فرمایند:

«مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ سَمِعْتُ اَلرِّضَا (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: اَلتَّثَاؤُبُ مِنَ اَلشَّیْطَانِ وَ اَلْعَطْسَهُ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»(۱)

«احمد بن محمد بن ابی نصر» گوید: از حضرت رضا (علیه السّلام) شنیدم که می ‌فرمود: دهن دره از شیطان است و عطسه از خدای (عزّوجلّ) است.

گفته های کلینی و بخاری و ... که حدیث خوانده می شود، به جهت نقل قول بودن محل توجه است. به همین دلیل بخش هایی که در کتابهای حدیثی به عنوان گفتار شخصی نویسنده و غیر از نقل قول است، از حیث اعتبار و درجه ارزش، با بخش هایی که به عنوان حدیث نقل شده بسیار متفاوت است. بنابراین این گونه تعابیر برای اشاره به حدیث یک نوع مغالطه یا شیطنت است.

البته ممکن است مطالبی جعلی و غیر واقعی در لا به لای احادیث راه یافته باشد، اما