سرزنش گنهکار و نهی ازمنکر
پرسش:
در حدیثی می‌فرماید کسی که گناهکاری را به علت گناه مرتکب شده، مورد عتاب و سرزنش قرار دهد، نمی‌میرد تا اینکه خود به این گناه دچار شود. معنی و مفهوم حدیث فوق چی هست؟ آیا نباید اشخاص را متوجه گناه و اعمال بدشان بنمائیم. پس در این وسط نقش امر به معروف و نهی از منکر کجاست؟
پاسخ:
متن روایت مورد نظر این چنین است:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) قَالَ: مَنْ عَیرَ مُؤْمِناً بِذَنْبٍ لَمْ یمُتْ حَتَّی یرْكَبَه. (۱)
امام صادق علیه‌السلام فرمودند: کسی که مؤمنی را برای گناهی سرزنش کند، نمیرد تا خودش آن گناه را مرتکب شود.
درباره این روایت باید به این نکته توجه شود که واژه «عیر» به معنای سرزنش کردن است (۲) و درواقع این روایت در حال بیان مقام مؤمن است که اگر مؤمنی از روی خطا گناهی کرد، دیگران حق ندارند او را سرزنش کنند و یا آبروی او را بریزند. پس معنا و مفهوم روایت روشن است. بر همین اساس می‌توان بخش دوم سؤال را پاسخ داد که هدف در امر به معروف و نهی از منکر در مراحل ابتدایی که با تذکر زبانی و امثال آن است، خیرخواهی و نصیحت هست و لازم است که از فضای سرزنش، تمسخر و یا تحقیر دور باشد.
بنابراین روایت می‌فرماید که اگر خواستید به یک مؤمن بابت گناهی که کرده، تذکر دهید، حق ندارید او را سرزنش و تحقیر کنید بلکه با زبان نصیحت و خیرخواهی باشد. در این صورت، روایت، مانعی از انجام واجب «امر به معروف و نهی از منکر» نیست بلکه شیوه صحیح نهی از منکر را آموزش دهد.
پی‌نوشت:
۱. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، اسلامیه، چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۳۵۶.
۲. فؤاد افرام بستانی، رضا مهیار، فرهنگ ابجدی، تهران، انتشارات اسلامی، دوم، ۱۳۷۵ ش، ص۶۳۱.
