علوم قرآن

کجای قرآن اذن شفاعت را مشخص کرده است؟ و آیا کسی غیر خدا اجابت کننده است؟

پاسخ:
در پاسخ سؤال شما گفتنی است: حدود سی آیه در قرآن مربوط به شفاعت است که به چند دسته تقسیم می شوند:
1- آیاتی که شفاعت را نفی می کنند، مانند: «يَوْمٌ لَا بَيْعٌ فِيهِ وَلَا خُلَّةٌ وَلَا شَفَاعَةٌ»؛ روزی که معامله و دوستی و شفاعت در آن نیست.(1)
2- آیاتی که تنها به شفاعت خداوند صراحت دارند. مانند: «مَا لَكُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا شَفِيعٍ»؛ برایتان غیر از او هیچ یاور و شفاعت کننده ای نیست.(2)

دنبال ذکر و دعایی هستم که در زمان بارداری زمزمه کنم تا نوزادم آرامش داشته باشد. آیا چنین ذکری داریم؟

پاسخ:
برای موضوع مورد اشاره شما یعنی دعایی برای مادر جهت آرامش فکری و دوری از اضطراب فرزند، روایتی در منابع روایی یافت نشد. اما جهت برطرف شدن حالت ­هایی در انسان به طور مثال اضطراب، اندوه، افسردگی و غیره دستورالعمل­ هایی در روایات داده شده است که از آن جمله خواندن برخی از ادعیه، گفتن برخی از اذکار و آداب و موارد دیگر است. در ادامه به برخی از این موارد به اختصار اشاره خواهم نمود.

چه عمل هایی سبب، لعنت یا رحمت می شود؟

پاسخ:
برخی از عوامل رحمت الهی در قرآن مجید عبارتند از:
1. پیروی از قرآن كریم: «وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ فَاتَّبِعُوهُ وَ اتَّقُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ»(1)
2. سكوت و ادب به هنگام تلاوت قرآن: «وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ»(2)
3. اصلاح بین برادران و رعایت تقوا: «فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْكُمْ وَ اتَّقُوا اللّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُون»(3)

تفسیر «الله الصمد» در تفاسیر مختلف چیست؟

پاسخ:
برای واژه «الصمد» معانی مختلفی ذکر شده است:
بی نیاز؛ کسی که هیچ نیازی ندارد و همه به او نیازمندند.
قصد؛ کسی که مقصود دیگران است.
سیّد؛ آقا و بزرگى كه براى انجام كارها به سوى او مى ‏روند.
اجوف نیست؛ چيزى كه تو خالى نيست بلكه پُر و کامل است.
صلابت و استحكام، و... .(1)
بنابر این: «صمد» از نظر لغت به معنى شخص بزرگى است که همه نیازمندان به سوى او مى روند و مقصود نیازمندان است و از هر نظر پُر و کامل است. بطور قطع، چنین موجودی خودش بی نیاز از همه کس و همه چیز است.
«صمد» از نگاه روایات:

وحی در بیداری بر پیامبر نازل می شده یا در حالت رؤیا؟ هم چنین چگونگی و کیفیت وحی توسط جبرئیل کلامی بوده یا غیرکلامی؟

پاسخ:
در ابتدا مطالبی به عنوان مقدمه عرض می شود:
معنای اصلی و لغوی وحی:
وحى در لغت به معناى اشاره، كار سريع، رسالت، كتابت، الهام، هر آنچه به ديگرى القاء كنى تا بفهمد، کلام مخفی، رمز، و ... .(1)
1. انواع وحی در قرآن:
وحی در قرآن در معانی مختلفی استفاده شده، مانند:
ـ اشاره پنهانی:

هنگام نزول اولین سوره قرآن، مگر حضرت جبرئیل چیزی نشان پیامبر (صلی الله علیه و آله) داد و گفته بخوان که حضرت فرمود نمی توانم؟ چرا که اگر منظورش تکرار کردن بود، دیگر ربطی به بی سواد یا باسواد بودن نداشت. لطفا توضح دهید.

پاسخ:
از آن جا که از کیفیت وحی و حقایق نزول آن در غار حراء، آگاهی نداریم فقط می توانیم بر روایات وارد شده در این زمینه استناد کرد.
در روایات مختلفی در منابع شیعه و سنی، آمده که جبرائیل (علیه السلام) مکتوب و نوشته ای را به پیامبر (صلی الله علیه و آله) نشان می دهد و عرض می دارد: بخوان.
این تعابیر در روایات آمده است:

من و فرزندانم خيلی مشتاق هستيم كه با راهكارهای حفظ قرآن آشنا شويم و قرآن را حفظ كنيم اما نمى دانيم از كجا و چگونه شروع كنيم؟ لطفا در اين زمينه ما را راهنمايی كنيد.

پاسخ:
به چند نرم افزار قرآنی اشاره می کنم.

1. نرم افزار معجزه حفظ
محتوای نرم‌افزار:
الف) ترتیل کل قرآن همراه با ترجمه.
ب) ارائه طرح جامع حفظ و مرور با استفاده از روش علمی لایتنر.
ج) جلوگیری از تکرارهای اضافی در حفظ و مرور.
د) آموزش کامل حفظ قرآن (بدون نیاز به استاد).
ه) بانک سؤالات حفظ.
و) آزمون های تستی طبقه بندی شده.
ز) کتاب های الکترونیکی مذهبی.
ک) بیش از ۴۰۰ حدیث اخلاقی و قرآنی.

چرا در آخرین سال حیات پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) قرآن دو بار بر ایشان نازل شده است؟

پاسخ:
بد نیست در ابتداء نکاتی را در مورد دفعی و تدریجی بودن قرآن اشاره کنم، گرچه در این مورد بحث های مختلفی بین مفسران و بزرگان شیعه و سنی مطرح شده است که در این مقال جای بیانش نیست:
در اين باره كه آيا قرآن يک باره نازل شده يا به تدريج، آيات قرآن متفاوت است. برخی آيات بر نزول دفعی قرآن در يک شب و در يک زمان خاص دلالت دارد و برخی ديگر از تدريجی بودن نزول قرآن حكايت می كند.
از جمله آياتي كه بر دفعي بودن نزول قرآن دلالت می كند اين آيات است:

تفسیر «وَ مِن دُونِهِمَا جَنَّتَانِ» و منظور از دو بهشت دیگر چیست؟

پاسخ:
ترجمه آیه «وَ مِن دُونِهِمَا جَنَّتَانِ» این است: و پائین تر از آنها دو بهشت دیگر است.
اما تفسیر این آیه:
الف) تفسیر اول: در این آیات از دو بهشت سخن مى گوید که در مرحله پائین ترى و طبعا براى افرادى است که در سطح پائین ترى از ایمان و خوف از پروردگار قرار دارند، و به تعبیر دیگر هدف بیان وجود سلسله مراتب به تناسب ایمان و عمل صالح است، لذا نخست مى فرماید: و پائین تر از آنها دو بهشت دیگر است.

برخی آیات قرآن به شکلی مبهم بیان شده اند، به طوری که می توان آن ها را به شکل های مختلفی تفسیر نمود، مانند ماجرای هاروت و ماروت، که گفته اند بیش از یک میلیون احتمال در مورد آن داده می شود.
دلیل این مبهم گویی در قرآن چیست؟ و آیا می توان این مبهم گویی را یکی از جنبه های اعجاز به شمار آورد؟

پاسخ:
مطالب قرآن به گونه ای نیست که پیام اصلی متکلم، به مخاطب نرسد، لذا بایستی مراد از ابهام گویی مشخص شود. ابهام گویی اگر به معنای اجمال گویی است مشکلی ندارد. ابهام گویی اگر به معنای نارسا و نامفهوم بودن است، عیب و نقص محسوب می شود که البته در قرآن وجود ندارد.