اخلاقی

فقه پویای اسلامی، همان طور که برای هر مخلوقی حرمت و حقی قائل است برای حیوانات نیز حقوقی را تعریف کرده که به عهده انسان ها نهاده شده است. بخشی از این حقوق را که مطابق احادیث روایت شده از کتاب «مفاتیح الحیاة» تألیف آیت الله جوادی آملی برگزیده شده است، در ادامه می خوانید.

چرا كودكان و نوجوانان برای ادای فریضه نماز صبح بر نمی خیزند یا به سختی و با غرولند و پرخاشگری برمی خیزند؟ كم نیستند كودكان و نوجوانانی كه نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء را با وجود تعداد بیشتر ركعتها می خوانند، اما از خواندن نماز صبح اكراه دارند. حقیقت این است كه خواب صبحگاهی شیرین و دلچسب است.
و به قول صائب:
آدمی پیر چو شد حرص جوان میگردد؛ خواب در وقت سحرگاه گران میگردد.

اما تنها دلیل برنخاستن برای نماز همین موضوع نیست. بسیار اتفاق افتاده است كه برای برنامه ای دلچسب و مورد علاقه، فرزندان توصیه می كنند صبح زود ما را بیدار كنید یا خود تمهیداتی برای بیدار شدن می اندیشند.

پرسش:

می‌خواستم بدونم واقعا بعضی آدم‌ها میتونن بچه آدم رو چشم بزنن؟ مثلا میگن فلانی چشمش شوره و بچه منو چشم کرده؟ 

پاسخ:

قطعا نماز منحصر در چند عمل فیزیکی و چند ورد زبانی نیست. بلکه انسانی که دارای دو جهت جسمانی و روحانی است، باید در عین حرکات جسمانی خود، در عالم معنا نیز سیر کند. از همین روست که هر عملی، متناسب معنایی ظریف است که باید عمل را از عادت دور داشت و همیشه مقرون آن معانی بلند قرار داد.
سجده بر خاک، یعنی بلندترین قسمت بر بدن، بر خوارترین شی نهاده شود، تا نهایت خضوع در جسم محقق شود و این خضوع در دل نیز تحقق بیابد.

بسیاری از سوالات و ابهامات این گونه، به دلیل این است که ما تصور می کنیم بین عوالم مختلف(مثل عالم مادی و عالم مجردات) مرزهای محکمی کشیده شده و بین آنها ارتباط و اتصالی نیست. در حالی که می توانیم با توجه به وجود خودمان، این اشتباه را اصلاح کنیم. ما می دانیم که از روحی مجرد و جسمی مادی تشکیل شده ایم. و از سویی می توانیم به تاثیرات این دو بر روی یکدیگر آگاه شویم.

قطعا غیر از عوامل طبیعی و مادی، عوامل دیگری در هستی وجود دارند که می تواند اثر آفرینی کند. که دعا یکی از مهم ترین آنهاست. اما در دعا باید آداب و شرایطی را نیز رعایت کرد تا به استجابت نزدیک شود. به عنوان نمونه کسی که در درگاه الهی آبرویی ندارد و تنها در مواقع مشکلات به سمت خدا روی می آورد، احتمال دارد که هرگز دعایش پذیرفته نشود. همچنین رسیدن به اضطرار و خالصانه خواندن خدا، نقش به سزایی در مستجاب شدن دعا دارد.

برای شفاى بیمار این دستورها موثر است إن شاء الله:
الف ) خواندن سوره ى حمد و توحید: امام باقر علیه السلام مى فرمایند:
 هر كس را سوره ى حمد و توحید شفا ندهد، چیز دیگرى او را شفا نبخشد...(۱).
ب ) حضرت صادق علیه السلام مى فرمایند:
 اگر هفتاد مرتبه سوره ى حمد بر میت خوانده شود و روحش به وى باز گردد، جاى تعجب نیست(۲).
ج ) دست بر بازوى راست بیمار بگذارد و سوره ى حمد را هفت مرتبه خوانده و بگوید:

عدم اشتیاق به نماز و سستی در نماز، علت های مختلفی می تواند داشته باشد. دیر خوابیدن و عادت به خواب صبح، از جمله مواردی است که ممکن است موجب تاخیر و یا قضای نماز صبح شود. هم‏ چنین برخی گناهان توفیق نماز صبح را از انسان سلب می‏‌کند. اما در هر حال باید مشکل را در خود جستجو کنیم و به فکر راه های دیگر نباشیم.
شناخت هر چه بیش تر فضلیت و معنویت و حقیقت نماز، به همراه راهکارهای عملی موثر برای تقویت روحیه نماز باوری، در انجام و مراقبت بر آن موثر است.

اگر نماز با شرایط صحت انجام پذیرد، نماز صحیح بوده و به وظیفه دینی و شرعی عمل شده است.

در شرایط صحت نماز، حضور قلب شرط نمی باشد، یعنی همین که نماز را با اجزا و شرایط ( که در رساله ذکر شده) به جا آوریم ، تکلیف از ما ساقط شده و مورد بازخواست قرار نمی گیریم، اما برای این که نماز مقبول درگاه الهی شود، علاوه بر شرایط صحت، شرایط دیگری نیز دارد.

یکی از شرایط قبولی نماز، حضور قلب است، چنان که روایات زیادی در این باره از معصومان (علیهم السلام) نقل شده است.

از مهمترين شيوه هاي مؤثر در نهادينه کردن حجاب و عفاف، روش الگويي است. به طور طبيعي تربيت ابتدايي انسان با روش الگويي شکل مي گيرد، کودک در چند سال نخست زندگي، همه کارهايش را از اطرافيان که در درجه اول، پدر و مادر اويند، الگوبرداري مي کند، با تقليد از آنان رشد مي کند و ساختار تربيتي کودک، نقش زيادي دارد. کودک، مقلد خوبي است و به آساني و بدون هيچ زحمت و مشقتي و فقط از راه تقليد، مي آموزد. او مي بيند، مي شنود و پس از مدتي تکرار مي کند. تنها کافي است الگوهايي را در معرض ديد و ارتباط با او قرار دهيد که هم محبوب او باشند و هم محجبه.