تربیتی : خجالتی بودن

پرسش:

من کمی خجالتی هستم و تو ارتباط با دیگران گاهی بهم سخت می‌گذره و نمی‌تونم چیزی که تو ذهنم هست رو منتقل کنم. چکار کنم؟

پاسخ:

کم‌رویی یا خجالتی بودن یک پدیده شایع و متداول است. اگر فرد نتواند کمرویی خود را برطرف نماید، نیاز به درمان توسط روان درمانگر دارد. در واقع، در بسیاری موارد افراد مبتلا به اختلالات گوناگون نمی‌توانند برای خود کاری موثر انجام دهند و باید به روانشناس مراجعه نمایند. اما برای حل این موضوع به نکاتی توجه کنید.

متن اصلی:

۱. حیا و خجالت در منابع دینی دو صورت دارد. یک حیا و خجالت مثبت و حیا و خجالت منفی.(۱) کم رویی و خجالتی که پشتوانه عاقلانه نداشته باشد مذموم است و باید از آن دوری کرد. در گفتگو‌ها و معاشرت اجتماعی باید در موارد گناه یا کارهای ناپسند اجتماعی کم رو بود. 

۲. به صورت کلی اگر کم رویی زیاد باشد باید از طریق مشاور روانشاس پیگیری و درمان شود. یکی از روش‌های درمانی در این زمینه آموزش روش ابراز وجود است که در طی دوره درمان، افراد می‌آموزند که برای دریافت حقوق خود قاطعانه رفتار کنند (بدون پرخاشگری) و یا از حقوق خود چشم‌پوشی کنند. در این نوع آموزش افراد ابتدا با مؤلفه‌های کلامی و غیرکلامی ابراز وجود آشنا می‌شوند. می‌آموزند که چگونه از زبان بدن استفاده کنند. با تمرینات متعدد ابراز وجود را به صورت منعطف برای موقعیت‌های گوناگون به کار گیرند.

۳. مهمترین مسأله در رفع موضوع خجالتی بودن ریشه‌یابی کم رویی و خجالت است. آیا در مقابل فرد یا شرایط خاصی وجود دارد یا همیشگی است؟ آیا ناشی از اضطراب است؟ 
۴. راه کارهایی برای تقویت شجاعت و روحیه اجتماعی وجود دارد، سعی کنید عمل کنید.
- به یاد داشته باشید راه مقابله با خجالت این است که به چیزهای دیگری تمرکز کنید؛ مثلا به این فکر کنید که رفتار یا گفتار شما چقدر در مخاطب تاثیر مثبت دارد.
-  کم‌رویی، تردید و دودلی هنگامی رخ می‌دهد که شما به عیوب و نقایص خود فکر می‌کنید. افکارتان متوجه احساس خوشایندی باشد که طرف مقابل از رفتار صمیمانه شما دریافت می‌کند.
- گاهی ممکن است برخی برخورد نامناسبی داشته باشند یا با تیکه و کنایه زدن برخورد کنند. نباید هر چیزی مانند شوخی و طعنه را به عنوان تحقیر یا توهین تلقی کنید. مردم غالب چیزهایی می‌گویند که هیچ مقصود و منظوری از آن ندارند. 
- نگرانی‌ها را از خود بیرون کنید. یکی از بهترین راه‌ها برای رفع نگرانی، عمیق نفس کشیدن است. چشمان خود را ببندید و نفس عمیق بکشید. 
- به خودتان تلقین مثبت بدهید. اگر دایم با خودتان تکرار کنید که خجالتی هستید، بیشتر به سمت این خصوصیات سوق می‌یابید.
- خود را درموقیعت خوب تجسم کنید.مثلا خود را در موقعیتی تصور کنید که در آن فردی که با او مکالمه می‌کنید می‌خندد و نسبت به شما محبت بیشتری پیدا می‌کند. این فکر و تمرین ذهنی به شما کمک می‌کند هنگامی که در آن موقعیت قرار می‌گیرید، همان احساس را داشته باشید. 
- به خود برچسب خجالتی بودن نزنید. 
- مثل تمامی مهارت‌های دیگر، مهارت‌های اجتماعی نیز از طریق تمرین و تجربه رشد می‌کنند. هر چقدر بیشتر تمرین کنید. دفعه بعد آسانتر خواهد شد. 
- مواظب باشید زبان بدنتان خجالتی نباشد. بسیاری از خجالتی‌ها سرشان را پایین می‌اندازند، به زمین نگاه می‌کنند، قوز می‌کنند و دست‌هایشان را در جیب قرار می‌دهند. سعی کنید زبان بدنتان را تغییر دهید. تماس چشمی برقرار کنید، هنگام راه رفتن به بالا نگاه کنید، به روشنی و با قاطعیت صحبت کنید، این کار به تمرین نیاز دارد بنابراین کار خود را با کسانی شروع کنید که آن‌ها را می‌شناسید و با آن‌ها احساس راحتی می‌کنید.

منابع برای اطلاعات بیش‌تر:
- روانشناسی کم‌رویی، اثر غلامعلی افروز، دفتر نشر فرهنگ اسلامی
- نجات از کم‌رویی‌، اثر حق‌جو، محمدحسن حق جو، مرکز فرهنگی انصارالمهدی‌.
-  این گونه می‌توانید (چگونه به خواسته‌های تان برسید) دکتر پال هاوک، دکتر ناصر بلیغ،انتشارات جوانه رشد،۱۳۷۹.

واژگان کلیدی:
کم رویی، خجالت، خجالتی بودن. حیای مذموم

 
پی نوشت:
۱. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران،‌دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۱۰۶