برخورد با خطاهای پنهانی کودک و نوجوان
پرسش:
پدر و مادر با دیدن گناهان و خطاهایی که فرزندان کودک و نوجوانشان پنهانی انجام می‌دهند چگونه رفتار کنند تا حرمت‌ها از بین نرود و خطاها تکرار نشود؟
پاسخ:
در اینگونه از موارد ممکن است پدر و مادر با دیدن عمل فرزندشان چنان ناراحت، دلخور و گاه عصبانی شوند كه ممكن است رفتاری خشن و پرخاش آمیز با فرزندشان داشته باشند. آن‌ها نگران‌اند كه مبادا فرزندشان در بزرگ‌سالی نیز دست به رفتارهای غیرشرعی دیگری بزند. باید توجه داشت كه فرزندان اغلب بعضی از كارها را بدون آگاهی از ناپسند بودن آن عمل انجام می‌دهند. پس گاهی مخالفت و ممانعت از این عمل، بدون آگاهی بخشی و فرهنگ‌سازی، احتمالاً به لجبازی او در بزرگ‌سالی منجر گردد.
فرزندان به چند دلیل ممكن است علاقه‌مند به انجام کارهای ناپسند باشند. البته این دلایل از فرزندی به فرزند دیگر و از شرایطی به شرایط دیگر فرق می‌كنند.
۱. رفتار والدین. والدین ناخواسته رفتارهای منجر به این عمل زشت را تقویت می‌كنند. پدر و مادر می‌بایست در همان دوران ابتدایی شکل‌گیری این عمل، به فرزند خود تذكر همراه با ملاطفت را داشته باشد.
۲. الگوبرداری از اطرافیان. گاهی فرزند با مشاهده رفتار اطرافیانش این عمل را یاد می‌گیرد؛ خواه اطرافیان او کودک، نوجوان یا بزرگ‌سال باشند.
۳. عدم توجه مثبت والدین به فرزند. گاهی بی‌توجهی والدین به نقاط مثبت و ویژگی‌های منحصربه‌فرد فرزندشان موجب شكسته شدن اعتمادبه‌نفس او می‌شود. درنتیجه فرزند برای جبران این نقیصه به راه‌های آسیب‌زایی در اجتماع روی می‌آورد كه به‌نوعی رنگ و بوی جلب‌توجه والدین را می‌دهد.
و...
راهكارهای جهت مقابله با رفتارهای گناه‌آلود فرزند
۱. آرام باشید: اگر پدر یا مادر با این عمل فرزندشان مواجه شوند، مهم‌تر از هر چیز آن است كه رفتارهای هیجانی، تند و اغراق‌آمیزی از خود نشان ندهند. آن‌ها باید بكوشند آرامش خود را حفظ كنند و روشی منطقی و سنجیده برای رویارو شدن با این رفتار برگزینند.
۲. رابطه شفاف و صمیمانه با فرزندتان برقرار كنید: والدین باید نهایت تلاششان را بكنند تا ارتباطی مؤثر و فعال با فرزندان خود داشته باشند. فرزندانی كه از بودن با پدر و مادرشان احساس صمیمیت و نزدیكی می‌كنند، نسبت به فرزندانی كه این احساس را ندارند، تمایل بیشتری برای هماهنگ كردن خود با ارزش‌ها و باورهای والدینشان دارند.
۳. علت انجام این عمل ناپسند فرزندتان را پیدا كنید: بهتر است به بررسی رفتارها و موقعیت‌هایی كه در طول روز، فرزند در آن قرار می‌گیرد بپردازید؛ مثلاً با چه كسانی دوست است، چه نیازهایی دارد، كجا می‌رود و.... اگر والدین بتوانند علت اصلی مشكل او را پیدا كنند، قادر خواهند بود این رفتار كودك را اصلاح نمایند. حتی ممکن است گاهی رفتار او به علت یک مشکل جسمی و زیستی باشد که هر چه سریع‌تر باید اقدام کنید.
۴. فرزند را به دلیل اشتباهش شرمنده نكنید: والدین نباید با سرزنش كردن‌های مكرر فرزند، او را دچار احساس گناه كنند. آن‌ها هم‌چنین نباید لقب‌ها و برچسب‌های ناروا به او بزنند. برخی از این روش‌ها، شدیداً موجب كاهش عزت‌نفس می‌شود. در عوض والدین می‌توانند با رفتارهای خود به فرزندشان نشان دهند كه از كار او ناراحت شده‌اند.
۵. سعی كنید راه‌های افزایش اعتمادبه‌نفس را آموزش ببینید و از همین ابتدا او را فردی باشخصیت بار بیاورید.
۶. مفهوم دین و لزوم انجام كارها بر اساس شرع را در یك بازه زمانی مشخص به او آموزش دهید. در این مورد نیز می‌توانید از کتاب‌هایی که در این زمینه نوشته‌شده و یا مشاوره تلفنی (۰۹۶۴۰۰) یا کتبی این مرکز آگاه گردید.
۷. علت اشتباه بودن این عمل را برای فرزندتان توضیح دهید: والدین ابتدا باید اطمینان حاصل كنند كه فرزندشان، ناشایست بودن عملش را فهمیده است. آن‌ها می‌توانند به این موضوع اشاره كنند كه دختری (یا پسری) با كمالات و ویژگی‌های منحصربه‌فردی چون شما، شایسته نیست توانمندی‌های خودش را صرف چنین عملی كند. زیرا دین مقدس ما از این عمل نهی كرده است و دارای پیامدهای بیشمار و بعضاً جبران‌ناپذیری است.
۸. رفتارهای صادقانه فرزندتان را تحسین و تشویق كنید: پدر و مادر باید از رفتارهای شایسته، مناسب و صادقانه فرزند خود حمایت و قدردانی كنند. اگر آن‌ها رفتارهای شایسته را به‌موقع مورد تحسین خود قرار دهند، موجب تقویت و تكرار آن‌ها در فرزندشان می‌شوند.
در پایان می‌توانید از کتاب‌هایی که درزمینهٔ تربیت دینی کودکان نوشته‌شده است استفاده کنید:
• کتاب‌های دكتر علی قائمی کتاب‌های خوبی هستند كه توسط انتشارات امیری منتشرشده‌اند. (مثل كتابی از ایشان به نام "پرورش مذهبی و اخلاقی كودكان").
• كتاب "تربیت مذهبی كودك" تألیف سید مجتبی موسوی زنجانرودی، انتشارات میثم تمار.
• كتاب "تربیت دینی كودك و نوجوان: نکته‌ها و روش‌ها" تألیف مریم ادیب، انتشارات مؤسسه فرهنگی منادی تربیت.
