صیغه اینترنتی
متأسفانه مدتی است در فضای مجازی صیغه های اینترنتی خصوصاً در شهرهای مذهبی رایج شده، نظر دین اسلام در این باره چیست؟
نیاز جنسی و کرامت انسان
انسان موجودي شريف، محترم و با کرامت است و حفظ کرامت ذاتي (و البته اکتسابي = تقوا و اخلاق) او بايد در همه کنش ها و واکنش هايش مورد توجه قرار بگيرد.
انسان همچون حيوان نيست که تنها به ارضاي نيازهايش بينديشد و هيچ ارزش ديگري جز بر طرف کردن تنش‌هاي زيستي و فيزيولوژيکی براي او اهميت نداشته باشد. انسان فطرتاً حق دارد که همه نيازهاي مادي‌اش را بشناسد و براي تأمين و ارضاي آن ها از راه صحیح تلاش کند، امّا همه اقدام هاي او بايد در چارچوبي درست و منطقی قرار گيرد و به گونه اي انجام شود که کرامت ذاتی او را خدشه دار نکند.
امام صادق (علیه السلام) در روايتی مي فرمايد: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ فَوَّضَ إِلَى الْمُؤْمِنِ أُمُورَهُ كُلَّهَا وَ لَمْ يُفَوِّضْ إِلَيْهِ أَنْ يَكُونَ ذَلِيلًا»(1)؛ «خداوند همه امور بنده اش را به او واگذار کرده (که هر گونه اي بخواهد رفتار کند) مگر شرف و کرامت اش را؛ هيچ انساني حق ندارد، کرامت و حرمت خود را زير پا بگذارد و خود را ذلیل کند».
با این اوصاف، ارضاي نياز جنسي، به گونه اي که در شأن انسان باشد و نه تنها به شخصيت و عزت فردي و اجتماعي او آسيب نزند، بلکه بالندگي و رشد مادي و معنوي او را فراهم کند، حق هر انساني است. تلقي نياز جنسي، به عنوان يک نياز صِرفاً بدني و نهایتاً روان‌شناختی، تلقي نادرست و سادلوحانه است. کساني که تصور مي کنند زن يا مرد به هر شيوة ممکن و تحت هر شرایطی و به هر گونه که بخواهد مي تواند نياز جنسي خود را ارضا کند، تصوري کوته‌بینانه و کاملاً حيواني از نياز جنسي است.
نياز جنسي، تنها و تنها در يک مواجهه انساني مبتني بر صميميت، احترام، دوست داشتن و اخلاق، به ارضاي مطلوب نزديک مي شود؛ اين رابطه انساني در قالب ازدواج دائم و تشکيل خانواده و يا ازدواج موقت (با حفظ شرائط و از جمله کرامت انسانی) تحقق مي يابد.
ازدواج دائم؛ بهترین گزینه
اگر وضعيت جسمي و روان شناختي فرد و ساز و کارهاي معمول در جامعه، فرصت چنين بهره مندي اي را در اختيار فرد بگذارد، يقيناً زندگي مشترک دايمي و تشکيل خانواده، سودمندتر و عاقلانه تر خواهد بود. سفارش های اکید اولیای دین به ازدواج دائم و توصیه و ترغیب جوانان، والدین و حکومت اسلامی به ازدواج جوانان و کمک به این امر؛ بیانگر آن است که اصل در اسلام، ازدواج دائم می باشد. (2) در چنين وضعيتي، حتی کار به جایی رسیده است که به تأخير انداختن ارضا و تلاش همه‌جانبه برای تشکیل زندگی مشترک دائمی، امري معقول و موجه قلمداد شده است.
تجارب انبوه و بلند مدت نسل هاي متوالي بشر، اين نظریه را تأييد مي کند که تشکيل خانواده از راه ازدواج دائم، بهترين و سودمندترين شيوه ی ارضاي نياز جنسي است. بنياد خانواده، علاوه بر رفع تنش جنسي و ايجاد آرامش و رضايت‌مندي که از طریق ازدواج دائم نصیب انسان می کند، آثار و منافع پر شمار ديگري را هم نصيب انسان مي کند.
ازدواج موقت؛ بهترین جایگرین موقت
اسلام ناب که تفکرات شیعی از آن برگرفته شده است، دين واقع‌گراست و آموزه‌هايش منطبق با تکوين و واقعيت جهان و انسان طراحي شده است؛ بر اين اساس، نگرشی واقع‌بينانه و حکیمانه به نياز جنسي انسان‌ها و کیفیت و چگونگی ارضای آن دارد.
اسلام، نه مانند مسيحيت تحريف شده، رهبانيت را توصيه مى‌کند و نه مانند غرب عصيانگر، آزادي جنسي بی‌حد و مرز را به رسميت مى‌شناسد؛ اسلام دين حنيف و حقيقت‌گراست و ازدواج را بدون هر پيرايه خرافي و ناسودمند، توصيه مى‌کند. از آن جا که شرايط انساني، شرايطي متغير و متکثر و پوياست و نمي توان يک وضعيت خاص (مهيا بودن شرايط ازدواج دائم و تشکيل خانواده) را همواره و در همه حال توصيه کرد، بناي اولیه اسلام بر توصيه و ترغيب به ازدواج دائم و تسهيل شرايط چنين ازدواجی است، امّا از شرايط خاص و اضطراري نيز غافل نمانده است.
در شرایط و وضعيتي که به هر علت موجه ای، ازدواج دائم براي زن يا مرد ممکن نيست، طرح ازدواج موقت و دوستي‌هاي کوتاه مدت مشروع، مطرح مى‌شود. اين که ازدواج موقت را به دوستي کوتاه مدت، تعبير مى‌کنيم، به سبب اين است که از نگاه اسلام اساساً حقيقت و ماهيت ازدواج، دوستي و مودت است، امّا يک دوستي بي‌ضابطه و نامقيد نيست؛ دوستي مشروع بر اساس احترام، اخلاق، حقوق متقابل و نگاه انساني است.
مكتب جاودان و انسان ساز اسلام با توجه به واقعیات که عملاً افرادی یافت می‌شوند که امکان ازدواج دائم برای آنها فراهم نمی‌شود، برای جهت دادن به تمايلات و پرهیز از پیامدهای نامطلوب، در كنار ازدواج دايم، ازدواج موقت را مطرح كرده تا نيازهاي انسان به صورتي مشروع و بر اساس قانون و موازين شرعی و در یک چارچوب مشخص و ضابطه‌مند برآورده شود، اما همان طور که عرض شد بديهي است که دین اسلام در گام نخست، جوانان را به ازدواج دائم در اولين فرصت ممكن، تشويق مى‌كند و ازدواج موقت را نيز تنها براي مواردي كه موانع واقعي در راه ازدواج دائم وجود دارد، پيش‌بيني كرده است.
در واقع، ازدواج موقت يكي از قوانين كلي و عمومي الهي است كه براي پاسخ‌گويي صحيح به يكي از غرايز طبيعي انسان از طرف دين مقدس اسلام پذيرفته شده است.
ازدواج موقت، در اصل یک راه موقتِ مشروع صِرفاً برای کسانی که در ارضای نیازهای غریزی خود در فشار هستند و امکان ازدواج دائم نیز برای‌شان فراهم نیست و نیز بر اساس اهداف واقع‌بینانه و مصالح واقعی افراد تشریح شده است. البته باید توجه داشت ازدواج موقت با همه مزایا و محسناتی که دارد در حکم دارو و مُسکّن می‌باشد که اگر به‌جا و به اندازه مورد استفاده قرار گیرد، طبیعتاً منشأ خیرات و اثرات مثبت خواهد بود، ولی اگر نابه‌جا و بی‌ضابطه استفاده شود، طبیعتاً همانند همه داروهای دیگر و حتی مواد خوراکی و غذایی اثرات سوء و ناخوشایندی هم در بر خواهد داشت.
آسیب‌ها و پیامدهای منفی ازدواج موقت
باید توجه داشت که ازدواج موقت علی‌رغم توصیه و سفارش دین مبین اسلام و مزیت‌های فراوان آن، دارای آسیب‌هایی هم می‌باشد که شایسته است از دید ژرف اندیشان مخفی نماند.
البته اگر آسیب‌ها و عواقبی برای ازدواج موقت مطرح می‌شود، در حقیقت بسیاری از این آسیب‌ها متوجه خود ازدواج موقت نیست، بلکه به خاطر جو نامساعد جامعه و عدم پذیرش این مسئله در عرف و همچنین عدم دقت و یا عدم پایبندی به احکام ازدواج موقت و یا عدم مراقبت از پیدایش مشکلات احتمالی و نیز استفاده نابه‌جا و غیرضروری از ازدواج موقت ایجاد می‌شود و مستقیماً ربطی به خود ازدواج موقت ندارد تا اشکال شود که چرا با وجود این همه آسیب، ازدواج موقت در شرع مقدس جایز شمرده شده است.
حرف آخر!
از آنجا که ماهیت گردانندگان مراکز همسریابی صیغه ای و سایت ها و کانال هایی که در این زمینه در فضای مجازی فعالیت می کنند، مشخص نیست و نیز معلوم نیست آیا در این مراکز شرایط و احکام ازدواج موقت به درستی رعایت می شود یا نه؟ همچنین هیچ نظارتی روی این مراکز و نوع فعالیت آنها نیست؛ بنابراین توصیه به این کار نمی شود. اگر کسی خواهان ازدواج موقت برای اهداف واقعی باتوجه به شرایط و احکام آن باشد، می تواند با افراد مورد اطمینان در این زمینه مشورت کند.
باتوجه به توضیحاتی که ارائه شد و نیز آسیب‌ها و پیامدهای منفی که در ازدواج موقت وجود دارد اصل در ازدواج، ازدواج دائم می باشد؛ بنابراین کسانی که قصد ازدواج موقت دارند باید با آسیب‌ها و پیامدهای منفی ازدواج موقت به خوبی آشنا باشند و تمام تلاش و توان خود را برای پی ریزی ازدواج دائم نمایند تا آسیبی متوجه آنها نشود.
معرفی منابع برای مطالعۀ بیشتر:
- مشکینی اردبیلی، علی اکبر، ازدواج در اسلام، ترجمة: احمد جنتی، قم: موسسه الهادی، مرکز چاپ و نشر قرآن کریم، 1385.
- شریفی، سیدحسن، ازدواج موقت و چالش ها، قم: بوستان کتاب قم، 1390.
- رئیسی، مسعود و باختر، سیداحمد، مجموعه کامل قوانین و مقررات ازدواج موقت، تهران: خط سوم، 1390.
- افضل آزادی، محسن، ازدواج موقت از دیدگاه قرآن و سنت، قم: برگ فردوس، 1390.
پی‌نوشت‌ها:
- حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، قم: مؤسسة آل البيت عليهم السلام، 1409ق، ج16، ص156.
- «وَ أَنْكِحُوا الْأَيامى مِنْكُمْ وَ الصَّالِحينَ مِنْ عِبادِكُمْ وَ إِمائِكُمْ إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَليمٌ»؛ نور(24)، آیه32.
