تساوی زن و مرد در قرآن
گفته مي شود كه خطابات قراني تماما متوجه مردان است . آيا آياتي از قران وجوددارد كه خطاب به زنان باشد يا حتي تساوي در خطاب به زن و مرد را نشان دهد ، حال بگذريم كه استناد به آياتي را بخواهيم كه دال بر افضليت زن از مرد در ايمان و تقوا باشد .
در مورد سوال شما عرض کنم که اولا خطابات قرآنی تنها متوجه مردان نیست مقدمه ای عرض کنم تا جواب برایتان حل شود:
زبان قرآن عربي است و زبان عربي برخلاف زبان فارسي از دو نوع ضماير مذكر و مؤنت برخوردار است. عربها در اموري كه مخصوص زنان باشد، با واژگان مؤنت و در امور مخصوص مردان با واژگان مذكر بيان ميدارند. به جز اين دو مورد، در دو مورد ديگر، يكي در اموري كه بين زنان و مردان مشترك باشد و ديگري در اموري كه جنسيت در مورد آنها اصلاً مطرح نيست، مانند خدا و فرشتگان، از ضماير و واژگان مذكر بهره ميگيرند؛ يعني در سه حالت مذكور از الفاظ مذكر و تنها در يك حالت لفظ مؤنت بهره ميگيرند. در عين حال در بعضي از موارد به لفظ نظر كرده و با توجه به لفظ، مؤنث يا مذكر آورده ميشود، در حالي كه از نظر جنس متفاوت با لفظ ميباشند.
طبيعي است كه هر كتابي بخواهد با اين زبان نوشته شود، اگر چه كتاب الهي باشد، بايد از قواعد آن زبان پيروي كرده و بر آن ساختار باشد.
بنابراين، قرآن به مقتضاي اين كه به زبان عربي نازل شده است، با همين گفتمان سخن ميگويد. همگام با قواعد عربي در سه حالت از ضماير و واژگان مذكر و در يك حالت از واژگان مؤنث بهره ميگيرد.
با اين توضيح روشن ميگردد كه قرآن براي خويش گفتمان ويژه مردانه يا زنانه ابداع نكرده است تا در پي پاسخ به چرايي آن باشيم، بلكه زبان قرآن، زبان محاوره عربي است و قواعد و ادبيات و دستور زبان عربي در آن به كار رفته است.
جالب است بدانيد در همين مورد قرآن به جهت خاصي كه اشاره ميشود، برخلاف سيره متداول و محاورات عربي كه در امور مشترك بين زنان و مردان تنها به آوردن ضمير و واژگان مذكر بسنده ميشود، در سوره احزاب، آيه 35، از هر دو واژگان مؤنث و مذكر، آن هم به طور مكرر بهره گرفته است. مفسران در توضيح آن نوشته اند:
"اسماء بنت عميس" به پيامبر اسلام(ص) عرض كرد: چرا فضايلي كه در قرآن به صورت جمع مذكر بيان شده است، در مورد زنان مطرح نيست، كه به دنبال آن آيه مذكور نازل شد و در مورد يكايك صفات و فضايل اخلاقي با تعهد و تأكيد به صورت دو جمع مذكر و مؤنث بيان گرديد،(1) تا بدين طريق شبهه مذكور مرتفع گردد و كسي گمان نكند اگر به مقتضاي ادبيات عرب در امور مشترك، از گفتمان مردانه بهره گرفته ميشود، آن را از امور اختصاصي به مردان برداشت نكنند.
در اين باره برخي از مفسران نوشته اند: اين آيه به يك حقيقت مهمي اشاره ميكند و آن اين است كه آن چه در قرآن به صيغه مذكر آمده است، به مردان اختصاص ندارد، بلكه شامل هر دو جنس مرد و زن ميشود. (2)
همچنین قرآن برخلاف سيره متداول و محاورات عربي كه در امور مشترك بين زنان و مردان تنها به آوردن ضمير و واژگان مذكر بسنده ميشود، در سوره احزاب، آيه 35، از هر دو واژگان مؤنث و مذكر، آن هم به طور مكرر بهره گرفته است.
دوست عزیز قرآن کریم با بیانی صریح، جنسیت و نژاد را از مدار فضایل و رذایل انسانی خارج می گرداند و تقوای الهی را محور اصلی برای شناخت فضایل و رذایل معرفی کرده، می فرماید: «یَا اَیُّها النّاسُ اِنّا خَلقناکُم مِن ذَکَرٍ و اُنثی و جَعَلناکم شُعوبا و قَبائِلَ لِتَعارفُوا اِنّ اَکرمَکم عِندَ اللّهِ اَتقیکم» (3)؛ ای آدمیان، شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را شعبه ها و قبیله ها گرداندیم تا همدیگر را بشناسید. گرامی ترین شما نزد خداوند باتقواترین شماست.
در سوره ی مبارکه ی احزاب هم مفصلا مردان و زنان را کنار هم ذکر می کند: (إِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِینَ وَالْقَانِتَاتِ ...). (4)بنابراین هرگز خطاب های قرآنی به مردان نیست، خطاب به مردم است.
منابع:
1- تفسير نمونه، ج 17، ص 308.
2- سيد محمد تقي مدرسي، تفسير هدايت، ج 10، ص 267..
3- حجرات: 13.
4- احزاب: 35.
لينك بحث اصلي :
http://www.askquran.ir/showthread.php?t=26004
