پلاس خانه بودن
حدیث «پلاس خانه باشید» چیست؟
در باره قیام و ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) و حکومت الهی ایشان، روایات مختلف و متعددی داریم که هر کدام را باید از جهات و زوایای مختلف، مورد توجه و بررسی قرار داد.
یک دسته از این روایات، روایاتی است که شیعیان را به خانه نشینی توصیه کرده و آن ها را قبل از تحقق علائم ظهور، از شرکت و همراهی با قیام هایی که خود را مرتبط با قیام حضرت مهدی (علیه السلام) و یا زمینه ساز آن می دانند، نهی کرده است؛ مانند روایت ذیل:
«عَنْ أَبِي الْمُرْهِفِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) هَلَكَتِ الْمَحَاضِيرُ قَالَ قُلْتُ وَ مَا الْمَحَاضِير قَالَ الْمُسْتَعْجِلُونَ وَ نَجَا الْمُقَرَّبُونَ وَ ثَبَتَ الْحِصْنُ عَلَى أَوْتَادِهَا كُونُوا أَحْلَاسَ بُيُوتِكُمْ فَإِنَّ الْغَبَرَةَ عَلَى مَنْ أَثَارَهَا»؛ «ابى مرهف» می گوید: امام صادق (عليه السلام) فرمود: محاضير (اسب هاى تندرو) هلاک شدند، گفتم: محاضير چيست؟ فرمود كسانى كه شتابزدگى می كنند؛ و مقربين نجات يافتند و قلعه بر فراز پايه هاى همچون ميخ خود ثابت و پا بر جا است؛ كنج خانه هاى خود را از دست مدهيد كه غبار فتنه بر زيان كسى است كه فتنه را بر انگيزاند (به مثال فارسى دودش به چشم خودش می رود).(1)
ـ نکته لغوی
«أحلاس» یعنی چیزی که بر پشت حیوان و زیر پالان یا زین حیوان می گذارند، هم چنین به معنای بساط و فرش است که روی زمین خانه گسترانده می شود. از آن جهت که این ها برای زین حیوان و نیز برای خانه، لازم است یعنی جزء لاینفک و جدا نشدنی است؛ از باب استعاره و کنایه، برای ماندن در خانه و ملازمت در خانه و بیرون نیامدن از خانه، از این تعبیر استفاده می شود.
علامه مجلسی(ره) می گوید: «هلکت المحاضیر» ناظر به کسانی است که در امر قیام و فرج، عجله می کنند و قبل از زمان و موعد آن، آن را می جویند.(2)
ـ برخی از روایات مشابه
«عَنْ أَبِي بَكْرٍ الْحَضْرَمِيِّ قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ أَبَانٌ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) وَ ذَلِكَ حِينَ ظَهَرَتِ الرَّايَاتُ السُّودُ بِخُرَاسَانَ فَقُلْنَا مَا تَرَى فَقَالَ اجْلِسُوا فِي بُيُوتِكُمْ فَإِذَا رَأَيْتُمُونَا قَدِ اجْتَمَعْنَا عَلَى رَجُلٍ فَانْهَدُوا إِلَيْنَا بِالسِّلَاحِ»؛ «ابوبكر حضرمى» می گويد: من و «أبان» بر امام صادق (عليه السلام) وارد شديم و اين مقارن با زمانى بود كه پرچم هاى سياه در خراسان ظهور كرده بود، عرض كرديم: نظر شما چيست؟ آن حضرت فرمود: در خانه هاى خود بنشينيد، هر گاه ديديد ما بر مردى گرد آمده ايم شما نيز با سلاح به يارى ما برخيزيد (به سوى ما بشتابيد).(3)
«عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ (علیهما السلام) قَالَ: مَثَلُ خُرُوجِ الْقَائِمِ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ كَخُرُوجِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ مَثَلُ مَنْ خَرَجَ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ مَثَلُ فَرْخٍ طَارَ فَوَقَعَ مِنْ وَكْرِهِ فَتَلَاعَبَتْ بِهِ الصِّبْيَان»؛ «جابر» از امام باقر (عليه السلام) روايت كرده كه آن حضرت فرمودند: مَثَل خروج قائم ما خاندان، مانند خروج رسول خدا (صلى اللَّه عليه و آله) است و مَثَل آن كس كه از ما خاندان قبل از قيام قائم بپا خيزد، بسان جوجه اى است كه پرواز كند و از آشيانه خود فرو افتد و كودكان با آن به بازى پردازند (دستخوش بازيچه كودكان شود). (4)
«عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: اسْكُنُوا مَا سَكَنَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ أَيْ لَا تَخْرُجُوا عَلَى أَحَدٍ فَإِنَّ أَمْرَكُمْ لَيْسَ بِهِ خَفَاءٌ أَلَا إِنَّهَا آيَةٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَيْسَتْ مِنَ النَّاسِ- أَلَا إِنَّهَا أَضْوَأُ مِنَ الشَّمْسِ لَا تَخْفَى عَلَى بَرٍّ وَ لَا فَاجِرٍ أَ تَعْرِفُونَ الصُّبْحَ فَإِنَّهَا كَالصُّبْحِ لَيْسَ بِهِ خَفَاءٌ»؛ «جابر بن يزيد» از امام باقر (عليه السلام) روايت كرده كه آن حضرت فرمودند: تا آسمان و زمين ساكن است شما نيز ساكن و بى جنبش باشيد- يعنى بر هيچ كس خروج نكنيد- كه كار شما پوشيدگى ندارد، بدانيد كه آن نشانه اى از جانب خداى (عزّوجلّ) است نه از جانب مردم. بدانيد كه آن از آفتاب روشن تر است و بر نيكوكار و زشت كار پنهان نخواهد ماند، آيا صبح را مى شناسيد؟ امر شما همانند صبح است كه پنهان ماندن در آن راه ندارد. (5)
ـ نکات مهم در خصوص این دسته از روایات
1. تعداد قابل توجهی از این روایات، از نظر سند، مشکلاتی دارند، مانند داشتن راوی مجهول، راوی غیر ثقه و... .
2. برخی روایات، ناظر به قضیه خارجی خاصی صادر شده است؛ مثل روایاتی که امام معصوم، ضمن پرهیز دادن از شتابزدگی در امر قیام قائم و سرنگونی دولت بنی عباس، به شیعیان دستور خانه نشینی و عدم پیوستن به قیام کنندگان موقعیت نشناس و مدعی دروغین مهدویت را می دهند.
3. قیام هایی ممنوع دانسته و نهی شده اند که دارای شرایط لازم نیستند و یا به خاطر اغراض فاسد و امیال و هوا و هوس ها، انجام می شوند.
4. غرض این روایات، جلوگیری از وقوع شیعیان در فتنه ها و در دام مغرضان یا جاهلان است.
5. برخی از این روایات، در شرائط تقیه صادر شده اند.
بنابر این:
علاوه بر بررسی سندی و دلالی خود روایت، باید خانواده حدیثی آن و نیز سایر روایات در آن موضوع (ظهور و قیام های قبل از آن)، مورد بررسی و تحقیق قرار گیرند و نمی توان بر اساس یک روایت، بدون توجه به سایر روایات و خانواده حدیثی آن، قضاوت نمود و نظر داد.
پی نوشت ها:
1. ابن أبي زينب، محمد بن ابراهيم، الغيبة للنعماني، محقق/مصحح: غفارى، ناشر: نشر صدوق ـ تهران، 1397ق، چاپ اول، ص 196، ح 5.
2. مجلسى، محمد باقر، مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، محقق/مصحح: رسولى محلاتى، ناشر: دار الكتب الإسلامية ـ تهران، 1404ق، چاپ دوم، ج 26، ص 323.
3. الغيبة للنعماني، پیشین، ص 197، ح 6.
4. همان، ص 199، ح 14.
5. همان، ص 201، ح 17.
برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید
