موانع سیر و سلوک

چه موانعی در مسیر سلوک الی الله وجود دارد؟

موانع سیر و سلوک الی الله شامل دو دسته موانع ابتدائی و استدامه ای می شود. موانع ابتدائی باعث می شود فرد نتواند در مسیر سلوک پا گذارد و وارد آن شود. اما موانع استدامه ای، سالک را از ادامه مسیر باز می دارد.

اولین منازل و مقامات سلوک الی الله، منازلی همچون تنبه و توبه است. بنابراین کسی که وارد منزل تنبه و توبه نشده باشد وارد مسیر سلوک نشده است. از اینرو غفلت و گناه جز اولین موانع سلوک به حساب می آید. کسی که هنوز نمی داند مسیری برای قرب به خدا در پیش رو دارد که باید پای در آن گذارد و یا اگر می داند، هنوز از گناه و معصیت دل نکنده است، پای در مسیر نگذاشته از پای افتاده است.

سالک با تنبه و توبه، یکی پس از دیگری وارد مقامات بعدی می شود اما شرط عبور از هر مقام درک فضیلت آن مقام و تحقق آن در اوست. بنابراین عدم رسیدن به کمال در هر مقام مانع رسیدن به مقام بعدی است.

«خواجه نصیرالدین طوسی» در باب دوم از کتاب «اوصاف الاشراف» به بیان چگونگی رفع موانع سلوک می پردازد و طی کردن شش مقام را برای رفع این موانع لازم می داند. این شش مقام عبارت است از: توبه، زهد، فقر، ریاضت، محاسبت و تقوی.(1) سالک با توبه رفع گناه می کند. با زهد ریشه رغبت به دنیا را می زند. با فقر دلبستگی با مال را از بین می برد. با ریاضت نفس را از پیروی از شهوت و غضب رام می کند. با محاسبه خود را از غفلت نسبت به اعمال سیئه حفظ می کند. با تقوی از ایمنی از مکر الهی و آلوده شدن به معصیت محفوظ می ماند.

پی نوشت:
1. باب دوّم در ازالت عوايق و قطع موانع از سير و سلوك. و آن مشتمل بر شش فصل است: فصل اول در توبه. فصل دوم در زهد. فصل سيّم در فقر. فصل چهارم در رياضت. فصل پنجم در محاسبت و مراقبت. فصل ششم در تقوى. ‏(نصيرالدين طوسى، محمد بن محمد(672ق)، اوصاف الاشراف، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، سازمان چاپ و انتشارات‏، ص23)

برای مشاده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید