تأثیر خانواده در سرنوشت فرزند

پای بندی خانواده به اصول اخلاقی اعتقادی تا چه حد در پیشگیری از بزه کاری نوجوانان موثر است؟

در ساخت شخصیت انسان و تعیین رفتار او سه عامل تاثیرگذار است. عوامل وراثتی، عوامل محیطی و اختیار. خانواده مهم ترین عنصر محیطی و قوی ترین عامل تربیتی در شکل گیری شخصیت فرزندان است. شرایط و ویژگی های مختلف هر خانواده در آینده کودک تاثیرگذار است.

وجود یا عدم وجود اختلاف و مشاجره بین والدین، اعتیاد و عدم اعتیاد والدین، وجود یا عدم وجود پیوند عاطفی متقابل میان فرد و خانواده، ازهم‌ گسیختگی خانوادگی، قومیّت، پایگاه اقتصادی- اجتماعی، منطقه محل سکونت، شیوه‌ تربیتی مستبدانه و یا سهل‌گیرانه توأم با غفلت، تحصیلات پایین والدین، نوع شغل والدین، میزان درآمد و هزینه‌های زندگی، وضعیت نامناسب اقتصادی، فضاهای کوچک زندگی، زندگی در محله‌های شلوغ، نوع تملک مسکن، جدایی والدین، فوت والدین و انحرافات مجرمانه والدین یا نزدیکان و نهایتا میزان پای‌بندی خانواده به مسائل مذهبی همگی در بزهکار شدن و یا نشدن فرزند تاثیرگذار هستند.

مهم ترین تاثیری که خانواده متدین در فرزندان آن خانواده ایجاد می کند دلدادگی و پایبندی آن ها به امور مذهبی است. این پایبندی به عنوان یک عامل درونی به صورت خودکنترلی فرد را از بزه کاری و جرم دور می کند.

هرچند خودکنترلی در فرد غیر دیندار هم تحت تاثیر انگیزه های انسانی و وجدان متصور است، اما این عوامل پایایی مولفه های دینی را در بازدارندگی از جرم ندارند. چراکه انسان در درون خود کشش های مثبت و منفی زیادی را احساس می کند. بنابراین تا وقتی مرجع و ملاکی خارج از درون خود و احساسات خود نداشته باشد تنها می تواند نظاره گر تزاحم عوامل درونی و تسلیم در برابر عامل قوی تر باشد. این در حالی است که اعتقاد دینی جهت گیری در انسان را به واقعیتی خارج از وجود خود پیوند می زند. واقعیتی که خیر محض بودن او الهام بخش راهیابی انسان به مسیر درست است.

دیگر کنترلی در مقایسه میان دیندار و غیر دیندار نیز همین وضعیت را دارد. دین می تواند با ایجاد هزینه و یا سرمایه اجتماعی به کاهش از بزه های اجتماعی منتهی شود. به عبارت دیگر گناه انگاری بسیاری از جرائم در نگاه دینی هزینه اجتماعی جرم را در جوامع دین دار بالا می برد.

تاثیر دیگری که دینداری در فرد ایجاد می کند احساس ارزشمندی است. دینداری و باورهای اعتقادی به بخش مهمی از نیازهای روحی انسان پاسخ می دهد. دینداری به انسان احساس آرامش می دهد و در او ارزشمندی ایجاد می کند. این در حالی است که احساس حقارت عامل بسیاری از شرور و ناهنجاری ها است.

امام جواد(علیه السلام) می فرماید: «مَنْ هَانَتْ‏ عَلَيْهِ‏ نَفْسُهُ‏ فَلَا تَأْمَنْ شَرَّهُ؛ هر كه براى خود شخصيّت و ارزشى قائل نباشد از شرّ او آسوده مباش.»(1)

پی نوشت:
1. ابن شعبه حرانى، حسن بن على‏، تحف العقول، مصحح: غفارى، على اكبر، قم، جامعه مدرسین، ص483.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید