اختلاف در عید

پرسش:

چرا در اعلام عید فطر بین مراجع تقلید اختلاف است؟
اگر ولی فقیه روزی را عید فطر اعلام کرد تکلیف مقلدین سایر مراجع چیست؟

پاسخ:

علت اختلاف نظر مراجع تقلید در اعلام عید فطر، مبانی فقهی ایشان است. مراجع تقلید با توجه به روایات امامان معصوم علیهم السلام، در اینکه آیا دیدن ماه با چشم مسلح مثل تلسکوپ باعث اثبات اول ماه می‌شود، یا حتما ماه را باید با چشم عادی دید، اختلاف نظر دارند. بعضی معقتدند مضمون روایات، دیده شدن ماه با چشم عادی است، لذا اگر با ابزار نجومی مثل تلسکوپ، ماه دیده شود، اول ماه ثابت نمی‌شود. در مقابل، مراجعی هستند که معتقدند آنچه از روایات استفاده می‌شود این است که برای اثبات اول ماه، فقط دیده شدن ماه مهم است، بنابراین اگر ماه با چشم مسلح هم دیده شود اول ماه ثابت می‌شود.
البته، فقهاء مبانی دیگری هم دارند که باعث این اختلاف نظر می‌شود، اما چون بحث در این باره یک بحث تخصصی است، از آن صرف نظر میشود.

در جایی که ولی فقیه روزی را عید فطر اعلام کند تکلیف مقلدین سایر مراجع چیست؟
گاهی برای ولی فقیه یا یکی دیگر از مراجع تقلید، بر طبق مبنای فقهی که دارند، ثابت می‌شود فلان روز اول ماه است، و او نیز از این مطلب یعنی اول ماه بودن آن روز خبر می‌دهد و اعلام می‌کند که برای او ثابت شده آن روز اول ماه است، در این صورت چنانچه مقلدین ایشان از خبر مرجع تقلیدشان اطمینان کنند که آن روز اول ماه است، باید آن روز را عید فطر قرار دهند؛ اما مقلدین سایر مراجع باید بر طبق نظر مرجع تقلید خود عمل کنند. در مقابل، گاهی ولی فقیه یا یکی دیگر از مراجع تقلید، به عنوان یک مجتهد، «حکم» می‌کند که فلان روز اول ماه است، یعنی با ورود در این موضوع که کدام روز اول ماه است، حکم می‌کند فلان روز اول ماه است، در این صورت، بر مقلدین ایشان و مراجعی که حکم حاکم شرع را در اثبات اول ماه کافی می‌دانند(مانند امام، رهبری، صافی، مکارم، نوری، بهجت، فاضل، گلپایگانی)، و نیز مقلدین چنین مراجعی، واجب است آن روز را اول ماه و عید فطر بدانند. در این جا، ولی فقیه یا مرجع تقلید خبر از اول ماه بودن فلان روز نمی‌دهد بلکه آن روز را به عنوان اول ماه اعلام می‌کند، لذا اگر برای مقلدین ایشان نسبت به اول ماه بودن آن روز اطمینان هم ایجاد نشود، واجب است آن روز را اول ماه بدانند و افطار نمایند.