نیازبه تقلید در امور دینی
پرسش:
آیا انسان در این عصر نیز نیاز به تقلید دارد؟
پاسخ:
یکی از ویژگی های عصر جدید پیشرفت بسیار گسترده علوم است. این ویژگی سبب تخصص گرایی و انشعاب گسترده رشته های علمی شده است. یعنی اگر در زمانی کسی مانند ابن سینا می توانست کتابی گسترده در رشته های متعدد بنگارد و مطالب جدید علوم مختلف را مطرح کند (کتاب شفا) و در همه آن ها متخصص باشد، در این عصر چنین امری غیر ممکن است.
هیچ انسانی در این عصر نمی تواند در رشته های متعدد متخصص باشد. و این امر به معنای لازم بودن رجوع به متخصص در شاخه های متعدد علمی است تا شخص بتواند از پیشرفت های دانش بهره مند گردد. و تقلید صحیح امری جز این نیست.
یعنی اگر در زمان ابن سینا، او پزشکی بود که برای هر بیماری خود، دانش خودش کافی بود، امروز یک پزشک متخصص حتی برای امور پزشکی اش، محتاج مراجعه به افراد دیگر است. پس عصر جدید نه تنها نافی تقلید نیست، بلکه به آن دامن زده و گستره آن را بسیار وسیع تر کرده است.
پیشرفت دانش در عصر جدید انسان را بی نیاز از تقلید نکرده، چون این پیشرفت در اختیار یک شخص نیست بلکه افراد متعدد واجد آن هستند.
علاوه بر مطالب بالا درباره تقلید، در حوزه مسائل دینی باید به این مساله توجه کرد که اصل نیاز انسان به دین، به دلیل جهالت های گسترده انسان است. جهالت هایی که گذشت زمان و پیشرفت علوم تاثیری در رفع آن ندارد. چون دایره این جهل ها، در اصل به عوالم دیگر باز می گردد که انسان در این دنیا هر چقدر پیشرفت کند، دسترسی به آن عوالم ندارد. و تنها از کانال وحی می تواند به اطلاعاتی از آن عوالم دست بیابد. و رابطه جدی و تعیین کننده انسان با آن عوالم، ضرورت وجود دین برای انسان را به تصویر می کشد.
و هر کس متوجه ضرورت دین داری و نقش آن در سعادت خود شده باشد، تسامح و عمل بدون یقین در حوزه مسائل دینی را هرگز مجاز نمی داند. انسانی که برای خوردن شی ای خاص، احتیاط های بسیار می کند، در حالی که نهایت ضرر این کالا به خطر انداختن جان اوست، چگونه می تواند در جایی تسامح کند که سعادت ابدی او را به خطر می اندازد و آن را با چالش مواجه می کند؟ پس در حوزه مسائل دینی حتما باید با اطمینان و شناخت کامل گام برداشت. و این مطلب لزوم رجوع به متخصص، در عرصه هایی که در آن متخصص نیستیم را بسیار حیاتی می کند.
پس اولا در عصر ما نیاز به تقلید بیشتر شده
ثانیا مسائل دینی به دلیل ارتباطشان با حیات ابدی انسان بسیار حساس هستند و هیچ عملی نباید بدون علم انجام گیرد. و این تقلید برای اشخاص غیر متخصص را بسیار حیاتی می کند.
البته ذکر این نکته نیز لازم است که اصل تقلید در جهت تقسیم وظایف افراد در اجتماع است. تا کاری که هر کس به تنهایی نمی تواند انجام دهد، با کمک سایر هم نوعان و تقسیم کار بر آن توانا شود. اما بعضی از مسائل حتما باید توسط خود شخص انجام شود و نمی تواند آن را بر عهده دیگران بگذارد. مثل شناخت اصول دینی که تقلید در آن معنایی ندارد و هر کس خود باید در آن تحقیق کند.
