ملکوت

ملکوت چیست؟ آیا قابل دیدن است؟

در قرآن کریم در آیاتی چند از "ملکوت" نام برده شده است. مانند:
1- «فَسُبْحانَ الَّذِي بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْ‏ءٍ وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُون‏»؛ پس [شكوهمند و] پاك است آن كسى كه ملكوت هر چيزى در دست اوست و به سوى اوست كه بازگردانيده مى ‏شويد)(1)
«علامه طباطبایی» در تفسیر آیه شریفه می فرمایند:
«مراد از "ملكوت" آن جهت از هر چيزى است كه رو به خداست، چون هر موجودى دو جهت دارد، يكى رو به خدا، و يكى ديگر رو به خلق. ملكوت هر چيز آن جهتى است كه رو به خدا است، و ملک آن سمت رو به خلق است. ممكن هم هست بگوييم: ملكوت به معناى هر دو جهت هر موجود است، و آيات زير هم بر همين معنا حمل مى‏ شود، «وَ كَذلِكَ نُرِي إِبْراهِيمَ مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ»(2) و «أَ وَ لَمْ يَنْظُرُوا فِي مَلَكُوتِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»(3) و «قُلْ مَنْ بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْ‏ءٍ»(4).
و اگر فرموده ملكوت هر چيزى به دست خداست، براى اين است كه: دلالت كند بر اين كه خداى تعالى مسلط بر هر چيز است، و غير از خدا كسى در اين تسلط بهره و سهمى ندارد.
و برگشت معنا در آيه «فَسُبْحانَ الَّذِي بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْ‏ءٍ» به اين است كه: خدا از استبعادى كه مشركين در مساله معاد مى‏ كنند، منزه است، چون مشركين غافلند از این كه ملكوت هر چيزى به دست خدا و در قبضه قدرت اوست.»(5)‏
در تفسیر نمونه آمده:
«ملكوت در اصل از ريشه "ملک" (بر وزن حكم) به معنى "حكومت و مالكيت است، "واو" و "ت" براى تاكيد و مبالغه به آن اضافه شده؛ بنا بر اين‏ منظور از آن در اين جا حكومت مطلقه خداوند بر سراسر عالم هستى است.»(6)

2- هم چنین در آیه 75 سوره مبارکه انعام که از ملکوت و نشان دادن آن به حضرت ابرهیم (علیه السلام) سخن به میان آمده است:
«وَ كَذَالِكَ نُرِى إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ لِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِين»‏؛ و اين گونه ملكوت آسمان ها و زمين را به ابراهيم نمايانديم تا از جمله يقين‏ كنندگان باشد.(7)
در این مورد نیز ملکوت، همان مالکیت مطلقه الهی است:
«مالكيت مطلقه و تسلط پروردگار را بر تمام آسمان و زمين به او نشان داديم" (وَ كَذلِكَ نُرِي إِبْراهِيمَ مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ).»(8)

3- در آیه 185 سوره مبارکه اعراف نیز صحبت از ملکوت است:
«أَ وَ لَمْ يَنظُرُواْ فىِ مَلَكُوتِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْض»‏(9)
«علامه طباطبایی» در توضیحی تحت عنوان: [اشاره به معناى "ملكوت" در عرف قرآن مجيد] می فرمایند:
«"ملكوت" در عرف قرآن و بطورى كه از آيه «إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ، فَسُبْحانَ الَّذِي بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْ‏ءٍ»(10) استفاده مى‏ شود عبارت است از باطن و آن طرف هر چيز كه بسوى پروردگار متعال است، و نظر كردن به اين طرف با يقين ملازم است‏»(11)

در مورد این که آیا ملکوت دیدنی است استناد می کنیم به فراز ابتدایی آیه 185 سوره مبارکه اعراف: «أَ وَ لَمْ يَنظُرُواْ فىِ مَلَكُوتِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ مَا خَلَقَ اللَّهُ مِن شىَ‏ْء...»(12)
«علامه طباطبایی» می فرمایند: «غرض از اين آيه توبيخ آنان در اعراض و انصراف از وجه ملكوتى اشياء است كه چرا فراموش كردند و در آن نظر نينداختند تا برايشان روشن شود كه آن چه را كه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بسوى آن دعوتشان مى ‏كند حق است‏.»(13)

پی نوشت ها:
1. یس/ 83
2. انعام/ 75
3. اعراف/ 185
4.مومنون/ 88
5. طباطبایی، محمد حسین، ترجمه تفسير الميزان، محمد باقر موسوی، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، قم، ج‏17، ص173
6. مکارم شیرازی، تفسير نمونه، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1371، چاپ دهم، ج‏5، ص309
7. انعام/ 75
8. تفسیر نمونه، همان، ص308
9. اعراف/ 185
10. یس/ 84
11. ترجمه تفسير الميزان، ج‏8، ص455
12. اعراف/ 185
13. ترجمه تفسير الميزان، همان.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید