چگونه دعا کنیم؟
چگونه باید دعا کرد؟ آیا همین که دستهای خود را بالا برده و درخواست خود را از خدا بخواهیم کفایت میکند یا ادابی دارد؟ زمان و مکان و شرایط چطور؟ آیا هر چیزی میتوانیم در هنگام دعا از خدا بخواهیم؟
آیه الله بهجت (رحمه الله علیه) در پاسخ به این سوال فرموده اند: «چگونه می شود کاری بدون مقدمات و شرایط انجام گیرد؟ اگر می خواهید دعا کنید و واقعا دعا و خواستن از خدا باشد. دعا تشریفاتی دارد، اگر می خواهید از ناحیه دعا به جایی برسید، زبان حالتان این باشد تسلیم خدا هستیم، هرچه بخواهد بکند، بنا داریم عمل به وظیفه ی بندگی کنیم. آیا با این حال خدا ما را به دست گرگ می دهد؟! او می تواند تمام مصیبت های اهل ایمان را تدارک و جبران کند، ولو خراش و خدشه ای باشد. در صورت روشنایی [راه و تکلیف] راه بروید و اگر روشن نبود، عصا را محکم به زمین بکوبید و احتیاط کنید.» (۱)
رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «إذا فَتَحَ اللّهُ عَلى عَبدٍ الدُّعاءَ فَليَدعُ ؛ فَإِنَّ اللّهَ يَستَجيبُ لَهُ؛ هر گاه خداوند دَرِ دعا را بر بنده اى گشود، دعا كند؛ چرا كه خداوند دعايش را مستجاب مى كند.» (۲)
منتها تاخیر در استجابت دعا، گاهی به صورت وسیله ای در دست شیطان قرار می گیرد که به این وسیله شخص مومن را از درگاه پروردگار ناامید سازد. در حالیکه قطعا دعای انسان مستجاب و صدای او شنیده می شود؛ اما به چند روش:
در كتاب «عدة الداعى» از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) روايتی آمده كه فرمود: «در حوائج خود به درگاه خدا فزع كنيد، و در ناملايمات خود به او پناهنده شويد، و به درگاهش تضرع نموده او را بخوانيد، كه دعا مغز عبادت است، و هيچ مؤمنی نيست كه خدا را بخواند مگر آنكه دعايش را مستجاب میکند آن هم يا به فوريت، كه در نتيجه ثمره اش در دنيا عايد او میشود، و يا با مدت كه در نتيجه ثمره اش در آخرت عايدش میشود، و يا حداقل ثمره آن را به مقدار دعايش كفاره گناهانش قرار میدهد، البته همه اينها در صورتى است كه از خدا گناه نخواهد.» (۳)
خیلی اوقات همین عدم فوریت در پاسخ، اجابتی از سوی خداوند باشد به این معنی که ما را بیشتر به حالت انابه و تضرع در درگاهش نگاه داشته و توفیقات بیشتری را نصیبمان کند.
همچنین از شرايط تحقق دعا، اميد داشتن و خوشبين بودن به استجابت است.
ايمان به رحمت بی منتهاى الهى و يقين به آن كه در صورت تحقق شرايط "ادعونى"، لوازم استجابت و تحقق "استجب لكم" فراهم میشود. روحيه اميدوارى و اطمينان در كليه ادعيه اسلامى و از جمله دعاى "ابوحمزه ثمالى" كه منسوب به امام سجاد (علیه السلام) میباشد موج میزند: «اللهم انى اجد سبل المطالب اليك مشرعه و ... اعلم انك للراجين بموضع اجابه ....؛ خداوندا، من جاده هاى طلب را به سوى تو باز و صاف مى يابم ... و مى دانم كه تو آماده اجابت دعاى دعاكنندگان هستى.»
یعنی اگر فرد يا جامعه تمام تلاشهاى عادى خود را كرده ولى با تلاشش به جايى نرسد، نه تنها نبايد دچار يأس و نااميدى بشود، بلكه بايد بداند و ايمان داشته باشد كه دستگاه الهى از حوزه تلاش او بسیار وسيعتر است و چه بسا راههاى تلاش نشناخته اى وجود داشته باشد كه در آينده به رويش باز شود و مسيرى تازه و نو براى تلاش و كوشش پيش پايش بگذارد.
اضطرار و درماندگى هم از ديگر لوازم تأثیر دعاست. دعا كننده بايد حقيقتاً "خدا" را و نه فرد يا موثر ديگرى را بخواند. قرآن مى فرمايد: «أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَكْشِفُ السُّوءَ ؛ چه كسى است كه اجابت میکند فرد درمانده را هرگاه او را بخواند.» (۴)
"اذا دعاه" يعنى هرگاه "خدا" را بخواند. نه اينكه ظاهراً خدا را بخواند، ولى باطناً دل به اسباب ظاهرى و عوامل ديگر داشته باشد. مسئلت از خداوند يعنى توجه كامل به خدا و ايمان به علم و قدرت مطلقه او كه اختيار همه چيز و همه كس را در دست دارد. گويى خداوند می فرمايد اگر واقعاً مرا و تنها مرا، بدون تكيه بر ديگرى دعوت كرديد، من اجابت میکنم.
ضمنا این مسئله را فراموش نفرمائید که گاهی اوقات اسباب و علل کاری به دست خود ما فراهم می شود و به همراه دعا کردن، باید تلاش و کوشش در جهت برآورده شدن خواسته مان هم داشته باشیم؛ که اراده خداوند بر این است که کارهای دنیا بر اساس علل و عوامل طبیعی خودشان انجام شوند.
پی نوشت ها:
۱. رخشاد، محمد حسین؛ در محضر بهجت؛ انتشارات سماء، تهران؛ ج ۱، ص ۳۴۱
۲. محمدی ری شهری، محمد؛ نهج الدعاء؛ مترجم شیخی، محمدرضا؛ نشر دارالحدیث؛ قم، ۸۹؛ ج ۱؛ ص ۴۱۴
۳. ابن فهد حلی، احمد بن محمد؛ عده الداعی و نجاح الساعی؛ تصحیح موحدی قمی، احمد؛ انتشارات دارالکتاب الاسلامی؛ بیروت؛ ص ۴۰ و ۴۱
۴. نمل/ ۶۲
برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید
