تزکیه نفس، مرد و زن
آيا تزكيه نفس عرفانی برای خانم‌ها هم امکان دارد یا فقط آقایان جزء عرفا می‌شوند و آيا بدون استاد اين كار موفقيت آميز هست؟
همان طور که از نوشته خودتان بر می آید، تزکیه مربوط به نفس و روح انسانی ست؛ و انسان ها در روح و گوهر وجودی شان کاملا یکسان هستند. زن و مرد بودن، مربوط به ذات و انسانیت انسان نبوده و یک امر عارض بر جسم انسان است. پس اینطور نیست که مردان به حسب انسانیت بالاتر از زنان باشند. خداوند در قرآن به وضوح به این مسئله اشاره فرموده: «مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ؛ هر كس عمل صالح كند، در حالي كه مؤمن است، خواه مرد باشد يا زن، به او حيات پاكيزه می بخشيم، و پاداش آن ها را به بهترين اعمالی كه انجام دادند خواهيم داد.» (۱)
«وَ مَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا يُظْلَمُونَ نَقِيرًا؛ و هركس از زن و مرد كه كارهاى شايسته كند و مؤمن باشد، وارد بهشت مى شود و به اندازه ذره ناچيزى نيز به آنان ستم نمى رود.» (۲)
«… أَنِّي لَا أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِنْكُمْ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى…؛ … من عمل هيچ عمل كننده ای از شما را، خواه زن باشد يا مرد ضايع نخواهم كرد، شما همگي همنوعيد و از جنس يكديگر…»(۳)
بنابراین هر کس فرامین الهی را گردن نهاده و به معنای واقعی بندگی کند، قطعا به بالاترین درجات خواهد رسید، چه زن باشد و چه مرد.
اما در مورد استاد، طبق نظر قریب به اتفاق بزرگان و علمای اخلاق، اولین قدم در مسیر عرفان عملی یا همان سیروسلوک، عمل کردنِ دقیق طبق آیین شریعت است. انجام واجبات و ترک محرمات، مهمترین عاملِ‌حرکت انسان در مسیر سعادت است. پروردگار در حدیث قدسی خطاب به رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده: «مـا تَقَرّبَ إليَّ عَبدٌ بشَيءٍ أحَبَّ إليَّ مِمّا افْتَرَضْتُ علَيهِ؛ هيچ بنده اى با چيزى محبوبتر از واجبات به من نزديك نشده است.»(۴)
واضح است که منظور از عمل کردن به واجبات و ترک محرمات، اجرای دقیق و کامل آنهاست؛ نه اعمال دم دستی و ساده. بدین معنی که واجبات منحصر در نماز و روزه نیست، همچنان که منظور از محرمات فقط بالا رفتن از دیوار مردم نیست. کسی که طالبِ رسیدن به قرب الهی است، باید به تمام جوانب و اطرافِ اعمالش دقت کرده و تا حد امکان همه ی کارهایش را با چارچوب رضایت پروردگار محک بزند. اگر کسی در اینکار موفق عمل کرد، قطعا خداوند راه های بعدی را در مقابلش باز کرده و مسیر را برایش روشن خواهد کرد. قرآن می فرماید: «وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ؛ و كسانى كه در راه ما كوشيده اند به يقين راه هاى خود را بر آنان مى نماييم و در حقيقت خدا با نيكوكاران است.(۵)
امام محمد باقر (علیه السلام) نیز فرموده اند: «مَن عَمِلَ بِما يَعلَمُ عَلَّمَهُ اللّهُ ما لا يَعلَمُ ؛ هر كه به آنچه مى داند عمل كند، خداوند به او آن بياموزد كه نمى داند.(۶)
پی نوشت ها:
۱. نحل/ ۹۷
۲. نساء/ ۱۲۴
۳. آل عمران/ ۱۹۵
۴. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، مترجم شیخی، حمیدرضا، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، قم ۱۳۸۹، ج ۲، ص ۴۳۳
۵. عنکبوت/ ۶۹
۶. میزان الحکمه، پیشین، ج ۸، ص ۱۱۹
برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید
