مقام مادر
خداوند متعال و اهل بیت (علیهم السلام) در باره مقام مادر چه فرموده اند؟
در نگاه قرآن کریم و با توجه به آیات ذیل، می توان به اهمیت و جایگاه والدین به ویژه جایگاه مادر، پی برد:
ـ «وَ بَرًّا بِوالِدَتي وَ لَمْ يَجْعَلْني جَبَّاراً شَقِيًّا»؛ و مرا نسبت به مادرم نيكوكار قرار داده؛ و جبّار و شقى قرار نداده است.(1)
ـ «وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلى وَهْنٍ»؛ و ما به انسان درباره پدر و مادرش سفارش كرديم؛ مادرش او را با ناتوانى روى ناتوانى حمل كرد (به هنگام باردارى هر روز رنج و ناراحتى تازه اى را متحمّل مى شد).(2)
ـ «وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ كُرْهاً»؛ ما به انسان توصيه كرديم كه به پدر و مادرش نيكى كند، مادرش او را با ناراحتى حمل مى كند و با ناراحتى بر زمين مى گذارد.(3)
ـ «وَ قَضى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ كِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً كَريماً»؛ و پروردگارت فرمان داده: جز او را نپرستيد! و به پدر و مادر نيكى كنيد! هر گاه يكى از آن دو، يا هر دوى آن ها، نزد تو به سن پيرى رسند، كمترين اهانتى به آن ها روا مدار! و بر آن ها فرياد مزن! و گفتار لطيف و سنجيده و بزرگوارانه به آن ها بگو.(4)
جایگاه مادر از منظر روایات
در این زمینه روایت زیاد است که به برخی اشاره می شود:
ـ مقدم بودن احسان به مادر
«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ أَبَرُّ قَالَ أُمَّكَ قَالَ ثُمَّ مَنْ قَالَ أُمَّكَ قَالَ ثُمَّ مَنْ قَالَ أُمَّكَ قَالَ ثُمَّ مَنْ قَالَ أَبَاكَ»؛ امام صادق (عليه السلام) فرمودند: مردى به حضور پيامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و گفت به چه كسى احسان كنم؟ فرمودند: به مادرت. گفت: بعد به چه كسى؟ فرمودند: به مادرت. عرض كرد: سپس به چه كسى؟ فرمودند: به مادرت. گفت: بعد به چه كسى؟ فرمودند: به پدرت.(5)
«عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ يَا رَبِ أَوْصِنِي قَالَ أُوصِيكَ بِي فَقَالَ يَا رَبِ أَوْصِنِي قَالَ أُوصِيكَ بِي ثَلَاثاً قَالَ يَا رَبِ أَوْصِنِي قَالَ أُوصِيكَ بِأُمِّكَ قَالَ يَا رَبِ أَوْصِنِي قَالَ أُوصِيكَ بِأُمِّكَ قَالَ أَوْصِنِي قَالَ أُوصِيكَ بِأَبِيكَ قَالَ فَكَانَ يُقَالُ لِأَجْلِ ذَلِكَ إِنَّ لِلْأُمِّ ثُلُثَيِ الْبِرِّ وَ لِلْأَبِ الثُّلُثَ»؛ امام باقر (عليه السلام) فرمودند: موسى بن عمران (عليه السلام) گفت خدايا! مرا توصيه كن. خداوند تا سه دفعه فرمود: تو را به [دوست داشتن] خودم توصيه مى كنم. در دفعه چهارم و پنجم او را نسبت به مادر و دفعه ششم نسبت به پدر توصيه كرد. اينجا به دست مى آيد كه مادر دو سوم از حق احسان فرزند را داراست و پدر يک سوم را.(6)
ـ اهمیت حق مادر
«عَنْهُ (صلی الله علیه و آله) ... قِيلَ وَ مَا حَقُ الْوَالِدَةِ فَقَالَ هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ لَوْ أَنَّهُ عَدَدَ رَمْلِ عَالِجٍ وَ قَطْرِ الْمَطَرِ أَيَّامَ الدُّنْيَا قَامَ بَيْنَ يَدَيْهَا مَا عَدَلَ ذَلِكَ يَوْمَ حَمَلَتْهُ فِي بَطْنِهَا»؛ از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سؤال کردند حق مادر چیست؟ فرمودند: هیهات! هیهات! اگر به عدد ریگ های بیابان و قطره های باران در خدمت مادر باشید، معادل یک روزی که در شکم او بوده اید نخواهد بود.(7)
ـ بهشت زیر پای مادر
«عَنِ السُّلَمِيِّ قَالَ أَتَيْتُ النَّبِيَّ (صلی الله علیه و آله) أَسْتَشِيرُهُ فِي الْجِهَادِ فَقَالَ أَ لَكَ وَالِدَةٌ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ اذْهَبْ فَأَكْرِمْهَا فَإِنَ الْجَنَّةَ تَحْتَ رِجْلَيْهَا»؛ «سلمی» می گوید آمدم نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) و اجازه جهاد گرفتم، [جهادی که واجب عینی نبوده است] حضرت به من فرمودند :آیا برای تو مادری هست؟ گفتم بله. حضرت فرمودند: برو نزد مادرت و او را احترام نما، به درستی که بهشت زیر پای مادر است.(8)
«عَنِ النَّبِيِّ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ قَالَ: الْجَنَّةُ تَحْتَ أَقْدَامِ الْأُمَّهَاتِ»؛ از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روایت شده که فرمودند: بهشت زیر پای مادران است.(9)
«قَالَ (صلی الله علیه و آله) تَحْتَ أَقْدَامِ الْأُمَّهَاتِ رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّةِ»؛ از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روایت شده که فرمودند: زیر پای مادران، باغی از باغ های بهشت است.(10)
پی نوشت ها:
1. مریم: 19/ 32.
2. لقمان: 31/ 14.
3. احقاف: 46/ 15.
4. اسراء: 17/ 23.
5. کلینی، الكافي، محقق/مصحح: غفاری و آخوندی، انتشارات دارالکتب اسلامیه ـ تهران، 1407ق، چاپ چهارم، ج 2، ص 159، ح 9.
6. ابن بابويه (صدوق)، الأمالي، ناشر: كتابچى ـ تهران، 1376 ش، چاپ ششم، ص 511، ح 5.
7. ابن أبي جمهور، عوالي اللئالي العزيزية في الأحاديث الدينية، محقق/مصحح: عراقى، ناشر: دار سيد الشهداء للنشر ـ قم، 1405 ق، چاپ اول، ج 1، ص 269، ح 77.
8. ورام بن أبي فراس، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، ناشر: مكتبه فقيه ـ قم، 1410ق، چاپ اول، ج 2، ص 284.
9. نوری، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، محقق/مصحح: مؤسسة آل البيت عليهم السلام، ناشر: مؤسسة آل البيت عليهم السلام ـ قم، 1408 ق، چاپ اول، ج 15، ص 180.
10. همان، ص 181.
برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید
