قدمت دعای کمیل

دعای کمیل در چه زمانی و توسط چه کسی بیان شده است؟

دعای کمیل در کتاب «مصباح المتهجد» شیخ طوسی(1) و «اقبال الأعمال» سید بن طاوس آمده است. سید بن طاوس(ره) در طلیعه بیان این دعا می‌ گوید: در روایتی (غیر از روایت شیخ طوسی) دیدم که کمیل بن زیاد نخعی گفت: در مسجد بصره و در کنار امیر المؤمنین علی(علیه السلام) نشسته بودم که حضرت در اعمال شب نیمه شعبان فرمود: «و در این شب دعای خضر را بخوانید»، بعد از آن‌که مردم متفرّق شدند؛ من به دنبال حضرت علی(علیه السلام) در دل شب به راه افتادم که آن حضرت فرمود: «چه می‌ خواهی ای کمیل؟» گفتم: دعای خضر! امام(علیه السلام) فرمود: «بنشین؛ و چون این دعا را یاد گرفتی در هر شب جمعه بخوان یا در ماه و یا در سال حداقل یک بار بخوان... بنویس: اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِرَحْمَتِکَ الَّتِی‏...»(2)
این دعا یکی از گنجینه‌ های الهی بوده است که گویا تا زمان امام علی(علیه السلام) مخفی بوده و امام علی(علیه السلام) با علم لدنیّ و الهی خویش به این دعا آگاهی پیدا کرده و همین دعا را با اضافاتی به جناب کمیل یاد دادند.

محتمل است حضرت خضر(علیه‌ السلام) آن را به عربی نخوانده باشد، و چه‌ بسا حضرت امیر(علیه‌ السلام) در آن زیاداتی افزوده باشد و در عین حال دعای خضر به آن اطلاق شود؛ زیرا در آن صلوات بر محمد و آل‌محمد(صلی‌ الله‌ علیه‌ و آله) آمده است و خیلی واضح و آشکار نیست که در دعاهای انبیای سَلَف(علیهم‌السلام)، صلوات بر محمد و آل (علیهم‌ السلام) وجود داشته باشد.(3)

نزول قرآن ـ که کامل کننده دیگر کتب آسمانی است - دارای مراتبی بوده که مرتبه اوّل آن در عالم نور بر انوار مقدس پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار(علیه السلام) افاضه شده بود. همان طور که آیه شریفه: «به یقین این قرآن از سوى حکیم و دانایى بر تو القا مى ‏شود» (نمل/ 6) بر همین معنا اشاره دارد که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) حقیقت قرآن را بدون واسطه ملک در عالم نور دریافت فرموده، سپس بر انوار مقدسه ائمه اطهار(علیهم السلام) نازل شده است.(4)
و حتی در برخی از روایات، به مرتبه ا ی از نزول قرآن، یعنی «الحقایق للانبیاء» اشاره شده است که امری ورای الفاظ ظاهری آن بوده و چیزی نیست که منحصر به بعد از ظهور اسلام باشد، بلکه قرآن حقیقت کلام تمام انبیاء است و هریک از انبیاء به مرتبه ای خاص از همین حقیقت متصل بوده اند.(5)

پی نوشت ها:
1. شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، مؤسسه فقه الشیعة، بیروت، چاپ اول، 1411ق، ج 2، ص 844.
2. سید ابن طاووس‏، علی بن موسی، الإقبال بالأعمال الحسنة، محقق و مصحح: قیومى اصفهانى، جواد، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول، 1376ش، ج 3، ص 331.
3. در محضر بهجت، محمدحسین رخشاد، موسسه فرهنگی سماء 1388، قم مقدسه، ج 1، ص 110.
4. طیب، سید عبد الحسین، ‏اطیب البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات اسلام‏، تهران، چاپ دوم، 1378ش، ج 9، ص 107و 354 و ج 10، ص 285 و 286.
5. تاج الدین، شعیری، جامع الاخبار، انتشارات رضی، قم، 1363 ش، ص42؛ دیلمی، اعلام الدین، موسسه آل البیت، قم، 1408، ص303.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید