عارف و عالم

چه تفاوت ها و شباهت هایی بین عارف و عالم وجود دارد؟

عالم علم حصولی دارد و عارف علم حضوری دارد. در سیر تکاملی، انسان هایی هستند که به دنبال اثبات وجود خدا بوده و جهان را در حوزه بحث و کلام و منطق و فلسفه جستجو می کنند، که به آنها عالم گفته می شود. انسان هایی هم هستند که به شوق بهشت او عبادت می کنند و گروهی دیگر از ترس جهنم او دست به پرهیز می زنند، که عابدان و زاهدان هستند و به طمع بهشت و یا ترس از جهنم بدنبال خدا هستند. قال علی(علیه السلام): «إِلَهِي‏ مَا عَبَدْتُكَ‏ خَوْفاً مِنْ عِقَابِكَ وَ لَا طَمَعاً فِي ثَوَابِكَ وَ لَكِنْ وَجَدْتُكَ أَهْلًا لِلْعِبَادَةِ فَعَبَدْتُك‏»؛ خدایا من از ترس جهنم و یا طمع بهشت تو را عبادت نکردم، بلکه تو را سزاوار پرستش یافتم و تو را خالصانه پرستیدم.(1) تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن * که خواجه خود روش بنده پروری داند عارفان که خدا را بدلیل عشق جستجو کرده و چون دوستش دارند دوست می نامندش و چون لایق عبادت است، عبادتش می کنند، به دنبال شناخت حقیقت وجودی خود هستند و به دلیل حس نیاز درونی می خواهند خدا را نظاره کنند. ما را نه غم دوزخ و نه حرص بهشت است * بردار ز رخ پرده که محتاج لقائیم عالم به علم الیقین رسیده و عارف به عین الیقین و حق الیقین نائل آمده است، و عالم برای شناخت، از ابزار عقل استفاده می کند و عارف از ابزار دل. البته خداوند با فیضی که دارد بستر عالم شدن و عارف شدن را فراهم نموده، و این انسان ها هستند که با زحمت خود در مسیر سلوک و ریاضات شرعیه، تزکیه و تقوی و به خود پرداختن به مرحله عین الیقین و حق الیقین می رسند و در زمره عرفا قرار می گیرند. و گاه برخی این زحمت را به خود روا نمی دارند و در حد یک سری اصطلاحات متوقف می مانند و از مرحله علم الیقین فراتر نمی روند.

پی نوشت:

1. علامه مجلسی، بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1403ق، ج41، ص14.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید