رسم الخط قرآن

رسم الخط قرآن بر اساس چه خطی نوشته شده است؟ و لطفا در مورد حفاظت قرآن از این گونه مسائل توضیح بفرمائید.
چند نکته عرض می شود: 1. خط عربی شمالی (شمال جزیرة العرب) که قرآن با آن نوشته شده است، از خط نبطی ریشه یافته که آن هم ریشه یافته از خط آرامی است. خط عربی به دو نوع مشهور تقسیم می شود: کوفی و نسخ. خط كوفى در مصاحف قرون اوليه هجرى غلبه داشته، ولى از قرن چهارم هجرى و با آمدن خطوط آسان به خصوص خط نسخ، شیوع خط کوفی کمتر شده و در عين حال به كارگيرى خط كوفى تا قرن ششم ادامه يافت، تا اين كه با همت خطاطان، خطوط ديگر برگزيده شد.(1) بنابر این، در قرون اولیه، غالب قرآن ها با خط کوفی کتابت می شد. 2. کتابت قرآن در ابتدا فاقد نقطه و حرکات و الف کشیده و ... بوده است. 3. آن چه مهم است قرائت قرآن است. قرائت قرآن نیز مطابق با قرائت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) رائج و مشهور بوده است؛ لذا کتابتی که مطابق با این قرائت بوده، اعتبار داشته است. به بیان دیگر، کتابت اگر چه بدون نقطه و ... بوده ولی معیار اصلی، قرائت بوده و معیار صحیح بودن کتابت، مطابق بودن با قرائت رائج و مشهور بوده است. بنابر این، اگر چه یک کلمه قابلیت چندین نوع خواندن را داشته ولی این گونه نبوده که قرائت صحیح مشخص نباشد. بلکه قرائت صحیح مشخص بوده و طبق آن قرائت می شده. قرائت رائج بین مسلمانان که از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و ایشان نیز از جبرئیل (علیه السلام) گرفته اند، به صورت تواتر و نسل به نسل بین مسلمانان رواج داشته تا به ما رسیده است. و این قرآن کنونی که بر اساس روایت حفص از عاصم نقل شده است، همان قرائت رائج و مشهور بین مسلمانان است. 4. با وجود قرائت مشهور و رائج، معیار اصلی همان قرائت رائج بوده است. از طرفی چندین مصحف کتابت شد و به اطراف فرستاده شد ولی یک مصحف که مصحف مادر یا مصحف اصلی نامیده می شد در مدینه نگهداری می شد تا در صورت بروز اختلاف، با مراجعه به آن مصحف مادر، اختلاف برطرف شود. از طرفی، با گسترش و زیاد شدن تعداد قاریان و حافظان و کاتبان، و پخش شدن آنان در شبهه جزیره و از طرفی مرتبط بودن با مدینه و نیز شیوع و رواج قرائت اصلی، انحراف از قرائت اصلی مشهود بوده و اگر هم کسی قرائتی شاذ مطرح می کرده است، مورد استقبال قرار نمی گرفت به گونه ای که قرائت اصلی فراموش شود. بنابر این معیار، قرائت قرآن است و کتابت قرآن بر اساس قرائت قرآن انجام می شده و در موارد اختلاف، به همین قرائت مشهور و رائج مراجعه می شده و آن معیار بوده است؛ لذا قرآن و قرائت اصلی از صدر اسلام و نزول قرآن، در بین مسلمانان رائج و همان معیار بوده است.

________________

(1) تاريخ قرآن، رامیار، نرم افزار علوم قرآنی نور(مشکات)، ص 496؛ ترجمه رسم الخط مصحف، یعقوبی، نرم افزار علوم قرآنی نور(مشکات)، ص 144 پاورقی.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید