توبه نصوح
مقصود از توبه نصوح در قرآن چيست و چه نوع توبه ای است؟
پرسش شما ناظر به این آیه کریمه است: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسى رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ يُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ...»؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد بسوى خدا توبه كنيد، توبه اى خالص. اميد است (با اين كار) پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغ هايى از بهشت كه نهرها از زير درختانش جارى است وارد كند... .(1) نخستين گام براى نجات، توبه از گناه است؛ توبه اى كه از هر نظر خالص باشد؛ توبه اى كه براى هميشه انسان را از معصيت جدا كند و بازگشتى در آن رخ ندهد. حقيقت توبه همان ندامت و پشيمانى از گناه است كه لازمه آن تصميم بر ترک گناه است، و اگر كارى بوده كه قابل جبران است در صدد جبران بر آيد، و گفتن استغفار نيز بيانگر همين معنى است، و به اين ترتيب اركان توبه را مى توان در پنج چيز خلاصه كرد: ترک گناه، ندامت، تصمیم بر ترک گناه، جبران گذشته و استغفار. "نصوح" از ماده "نصح" در اصل به معنى خيرخواهى خالصانه است، و لذا به عسل خالص "ناصح" گفته مى شود، و از آن جا كه خيرخواهى واقعى بايد توأم با محكم كارى باشد، واژه "نصح" گاه به اين معنى نيز آمده است؛ به همين جهت به نماى محكم "نِصاح"، و به خياط "ناصح" گفته مى شود، و اين دو معنى يعنى "خالص بودن" و "محكم بودن"، باید با هم در توبه "نصوح" جمع باشد؛ خلاصه این که مطابق معنای لغوی، توبه ای نصوح است که فرد از سر اخلاص، با اراده ای محکم و تصمیمی جدی برای عدم بازگشت به گناه، عزم خود را جزم نماید. در کتاب های تفسیری و غیر تفسیری، برای توضیح توبه نصوح، مطالب مختلفی ذكر شده که همه آن ها در واقع به یک حقیقت بازگشت می کند و آن، توبه خالص و كامل است. در حديثى نقل شده که معاذ بن جبل درباره توبه نصوح از پیامبر پرسش نمود و حضرت پاسخ دادند: «ان يتوب التائب ثم لا يرجع فى ذنب كما لا يعود اللبن الى الضرع»؛ توبه نصوح آن است كه شخص توبه كننده به هيچ وجه به گناه باز نگردد، همچنان كه شير هرگز به پستان باز نمى گردد! اين تعبير لطيف بيانگر اين واقعيت است كه توبه نصوح چنان انقلابى در انسان ايجاد مى كند، كه راه بازگشت به گذشته را به كلى بر او مى بندد. اين معنى كه در روايات ديگر نيز وارد شده، در حقيقت درجه عالى توبه نصوح را بيان مى كند، وگرنه در مراحل پایين تر، ممكن است بازگشتى باشد كه بعد از تكرار توبه، سرانجام به ترک دائمى گناه منتهی شود.(2)
ـــــــــــــــ
(1) تحریم/ 8.
(2) تفسير نمونه، ج 24، ص 289 تا 291.
برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید
