مخلَصین و مخلِصین

«مُخْلَصِينَ» چه کسانی هستند؟ چه فرقی بین مخلَص (به فتح لام) و مخلِص (به کسر لام) وجود دارد؟
استاد مکارم شیرازی در توضیح آیه 24 سوره یوسف، بیانی دارند که پاسخ شما را در بر دارد. در این آیه کریمه، خدای متعال می فرماید: یوسف از بندگان مخلَص ما بود و به همین دلیل، او را از لغزیدن در وادی گناه نجات دادیم: «وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِها لَوْ لا أَنْ رَأى‏ بُرْهانَ رَبِّهِ كَذلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَ الْفَحْشاءَ إِنَّهُ مِنْ عِبادِنَا الْمُخْلَصينَ»؛ آن زن قصد او كرد و او نيز -اگر برهان پروردگار را نمى‏ ديد- قصد وى مى‏ نمود. اين چنين كرديم تا بدى و فحشا را از او دور سازيم چرا كه او از بندگان مخلَص ما بود.(1) دقت در آيات قرآن نشان مى‏ دهد كه واژه «مخلِص»، بيشتر در مواردى به كار رفته است كه انسان در مراحل نخستين تكامل و در حال خود سازى بوده است؛ مانند: «فاذا اركبوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ»؛ هنگامى كه بر كشتى سوار مى‏ شوند خدا را با اخلاص مى‏ خوانند.(2) «وَ ما أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ»؛ به آن ها فرمان داده نشد مگر اين كه خدا را با اخلاص پرستش كنند.(3) ولى واژه «مخلَص»، به مراحل عالى تکامل نفسانی ـ كه پس از مدتى جهاد با نفس حاصل مى‏ شود ـ گفته شده است؛ همان مرحله‏ اى كه شيطان، دیگر از نفوذ وسوسه‏ اش در فرد مخلَص نومید می گردد. چنین کسی در واقع به گونه ای خود را با حفاظی قوی از عصمت عملی، در پناه حق تعالی، نگهداری نموده و از لغزیدن در ورطه گناه، بیمه می نماید: «قالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ إِلَّا عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ»؛ شيطان گفت به عزتت سوگند كه همه آن ها را گمراه مى ‏كنم مگر بندگان مخلصت را(4).(5)

ــــــــــــــــــــــ

(1) یوسف/ 24.

(2) عنكبوت/ 65.

(3) بينه/ 5. (4) ص/ 83.

(5) تفسير نمونه، ج ‏9، ص 377و 378.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید