قرآن و تفسیر

image: 
این که هر کسی می تواند قرآن را هر طور که می خواد به عقل خودش تفسیر کند آیا ضعف قرآن نیست؟

این که هر کسی می تواند قرآن را هر طور که می خواد به عقل خودش تفسیر کند آیا ضعف قرآن نیست؟ و چرا قرآن به گونه ایی است که ما نمی توانیم آن را بفهمیم و احتیاج به یک علم فوق العاده دارد تا بتوانیم درست تفسیرش کنیم، آن هم با کلی اما و اگر؟
در جواب باید عرض کنم که :براى همگان بهره‏ مندى از معارف قرآن تا حدودى ممكن است، امّا براى فهم آن به عنوان منبع اساس معرفت دينى نيازمنديم كه ابزارهاى خاص آن را بيابيم و حدود استفاده از هر يک از آن ها و ميزان تأثير و اعتبار آن ها را بدانيم. مهم‏ ترين ابزارها براى فهم قرآن، عبارت است از: 1. ادبيات و قواعد زبان‏ شناختى براى درک سخن هر گوينده و نقطه آغاز تفاهم، آگاهى از قواعد اوليه مربوط به زبان و لغت او ضرورى است. از اين رو داشتن اطلاعات كافى و عميق از ادبيات اين زبان، داراى اهميت است. در ادبيات نيز فهم معنا شناسى واژه ‏ها، آشنايى به علم صرف و علم نحو كه جايگاه تركيبى كلمات را در ساختار جملات مشخص مى‏ سازد و اطلاع از علم معانى و بيان و بديع بايسته است. 2. آشنا بودن به مضمون و سياق خود قرآن قرآن، قرائنى دارد كه بعضى پيوسته و برخى ناپيوسته است و براى فهم مقصود هر گوينده، مناسب‏ ترين شيوه آن است كه سخنان گوناگون خود او را در كنار هم و مرتبط با هم بنگريم. اين شيوه در ارزيابى و نتيجه‏ گيرى پرفايده است. 3. سنت معصوم (عليه السلام) از جمله شئون پيامبر (صلى الله عليه وآله ) و ائمه (عليهم السلام)، تبيين مقاصد كتاب الهى است: «وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ».(1) علامه طباطبايى مى‏ نويسد: «آيه مباركه دليل بر حجّت بودن سخن پيامبراكرم (صلى الله عليه و آله) در شرح آيات قرآن كريم است».(2) سنّت و سخن معصوم‏ (عليه السلام) در تفسير قرآن و تعليم شيوه تفسير به مردم و تعليم راه يابى به بطون قرآن، نقش اساسى دارد. 4. عقل و تفكر خلّاق مفسّر و بهره گيرنده از قرآن، بايد عقل فعّال و تفكّر خلّاق داشته باشد تا بتواند از اين ابزار، به طور صحيح و دقيق، معارف دينى را از آيات آن استفاده كند. براى مثال در معارف عقلى قرآن، درک بديهيات و مسلّمات عقلى و به كار بستن آن ها لازم و بايسته است. 5. جامع نگرى دين مجموعه عقايد و آموزه‏ هايى را ارائه داده كه اين ها، بايد با هم سازگار باشد. از اين رو در برداشت از قرآن، بايد هر مفهوم قرآنى، در مجموعه‏ هاى آموزه ‏هاى دينى كه از منابع اصلى به دست آمده نگريسته شود. فهم عميق معانى قرآن، نياز به تلاش علمى بسيار دارد، لذا مفسرانى موفق بوده ‏اند كه كوله‏ بارى از سابقه علمى و تحقيقى بر دوش آنان بوده است.(3)

ــــــــــــــــــــــــ

(1) نحل (16)، آيه 44.

(2) الميزان، ج 12، ص 261.

(3) براى آگاهى بيشتر در اين زمينه به كتاب‏ هاى علوم قرآنى مراجعه شود، از جمله: الف. كمال دزفولى، شناخت قرآن ب. محمدحسين، بهشتى، روش برداشت از قرآن ج. محمدباقر، سعيدى روشن، علوم قرآنى

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید