امانت الهی

ارسال شده در: یکشنبه, ۰۸/۲۴/۱۳۹۴ - ۱۷:۵۱ -- توسط: porsemanquran

image:

منظور از "امانت" که خداوند بر آسمان ها و زمین و کوه ها عرضه کرد ولی آن ها ابا کردند چیست؟
«إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمانَةَ عَلَى السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الْجِبالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَها وَ أَشْفَقْنَ مِنْها وَ حَمَلَهَا الْإِنْسانُ إِنَّهُ كانَ ظَلُوماً جَهُولاً»؛ ما امانت (تعهّد، تكليف، و ولايت الهيّه) را بر آسمان ها و زمين و كوه‏ ها عرضه داشتيم، آن ها از حمل آن سر برتافتند، و از آن هراسيدند امّا انسان آن را بر دوش كشيد او بسيار ظالم و جاهل بود، (چون قدر اين مقام عظيم را نشناخت و به خود ستم كرد)!(1) در مورد این که منظور از امانت چیست، تفسيرهاى مختلفى ذكر شده از جمله: 1. منظور، ولايت الهيه و كمال صفت عبوديت است كه از طريق معرفت و عمل صالح حاصل مى ‏شود.(2) 2. منظور، اطاعت است.(3) 3. منظور، دین و تکلیف است.(4) 4. مقصود، عقل یا تکلیف است.(5) 5. منظور، چیزهایی است که آسمان و زمین ندارند یعنی اعضا و جوارح، شعور و تکلیف.(6) 6. منظور، امانت هايى است كه مردم از يكديگر مى ‏گيرند و وفاى به عهدها است.(7) 7. منظور، واجبات و تكاليف الهى است.(8) 8. به قرینه آیه «وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي»(9)، منظور از امانت، روح و روان است.(10) 9. منظور، ولایت و امامت است.(11) 10. تسليم در برابر پيامبر، همان امانت است‏.(12) 11. نعمت‏ هاى الهى به انسان (عقل، اراده، فطرت، هدايت پيامبران و ...) امانت الهى است.(13) 12. امانت الهى همان قابليت تكامل به صورت نامحدود، آميخته با اراده و اختيار، و رسيدن به مقام انسان كامل و بنده خاص خدا و پذيرش ولايت الهيه است.(14) جمع بین اقوال: با كمى دقت روشن مى ‏شود كه اين تفسيرهاى مختلف با هم متضاد نيستند بلكه بعضى را مى ‏توان در بعضى ديگر ادغام كرد، بعضى به گوشه ‏اى از مطلب نظر افكنده و بعضى به تمام. براى به دست آوردن پاسخ جامع، بايد نظرى به انسان بيفكنيم ببينيم انسان چه دارد كه آسمان ها و زمين ها و كوه ‏ها ندارند؟! انسان موجودى است با استعداد فوق العاده كه مى ‏تواند از فرشتگان آسمان هم بگذرد. از طرفی اين استعداد توأم با آزادى اراده و اختيار است. لذا تنها موجودى است كه قوس صعودى و نزوليش بى انتها است. بنا بر اين در يک جمله كوتاه و مختصر بايد گفت: امانت الهى همان قابليت تكامل به صورت نامحدود، آميخته با اراده و اختيار، و رسيدن به مقام انسان كامل و بنده خاص خدا و پذيرش ولايت الهيه است.(15) نکته: البته برخی این آیه را از متشابهات دانسته و می آورند: توجيهات بسيارى راجع به اين آيه از مفسرين نقل شده لكن با هيچ كدام نص صريحى يا آيه‏ اى كه شاهد بر آن باشد ـ كه بتوان مطمئن به آن گرديد ـ نداریم، پس بنا بر اين آيه از متشابهات قرآن بشمار می رود و علم آن نزد خداوند است.(16)

_________

(1) احزاب/ 72.

(2) الميزان في تفسير القرآن، ج ‏16، ص 350.

(3) تفسير جوامع الجامع، ج ‏3، ص 336؛ تفسير منهج الصادقين في إلزام المخالفين، ج ‏7، ص 338.

(4) تفسير أحسن الحديث، ج ‏8، ص 401.

(5) تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب، ج ‏10، ص 450.

(6) تفسير آسان، ج ‏16، ص 149.

(7) ر.ک: مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‏8، ص 584.

(8) ر.ک: مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‏8، ص 584؛ تفسير المعين، ج ‏2، ص 1134.

(9) حجر/ 29.

(10) انوار درخشان، ج ‏13، ص 174.

(11) تفسير القمي، ج ‏2، ص 198؛ تفسير الصافي، ج ‏4، ص 207.