فاطمیان در سراشیبی سقوط

فاطمیان چگونه در سراشیبی سقوط قرار گرفتند؟ مهمترین عاملی که بعنوان دلیل سقوط دولت فاطمیان ذکر کرده اند، قدرت یافتن وزیران و اختلاف و درگیری آنها با یکدیگر بوده است.توضیح اینکه در دوران الظافر بالله فرزند حافظ، وزیران که صاحبان اصلی حکومت بودند به جان هم افتادند. ابن سلّار که می خواست با همکاری نورالدین زنکی با صلیبی ها بجنگد، با دشمنی عباس صنهاجی وزیر دیگر الظافر کشته شد، در نتیجه و در این فرصت صلیبی ها در سال 548ق، بر عسقلان غلبه کردند و بدین ترتیب آخرین مناطق فاطمی در شام از دست آنها خارج شد. خلیفه نیز به دست نزدیکان خود در قصرش کشته شد و فرزند پنج ساله او عیسی با لقب الفائزبالله بر تخت خلافت نشست. زنان قصر که نگران وضع بودند از طلائع بن رزیک والی اشمونین و بهنسا خواستند به قاهره بیاید و امور مملکت را عهده دار شود. او وارد قاهره شد و از جانب خلیفه پنج ساله لقب الملک الصالح گرفت. طلائع بن رزیک نیز که از وزیران مقتدر فاطمی بود به جنگ صلیبی توجه داشت و مکرر با آنها جنگید. او در نهایت دریافت که قاهره به تنهایی توان مقابله با دولت صلیبی بیت المقدس را ندارد، لذا از نورالدین زنکی تقاضای همراهی کرد، اما دولت سنی مذهب اتابکان به علت تعصب دینی خود این پیشنهاد را نپذیرفت و بدین ترتیب برخورد دولت فاطمی با صلیبی ها به آخر رسید. سرانجام طلائع بن رزیک به دست خادمان قصر شاهی کشته شد. جانشین و فرزندش رزیک بن طلائع بن رزیک مانند پدر و با حیله شاور بن مجیر سعدی وزیر العاضد کشته شد. شاور در محرم 558 به وزارت رسید ولی به سبب خصومت ضرغام بن عامر لخمی وزیر دیگر العاضد با او،ناگزیر به ترک مصر شد و قصد شام کرد. شاور از نورالدین کمک خواست و تعهد کرد چنانچه او به مصر برسد، خراج مصر را به او بپردازد؛ نورالدین نیز شیرکوه تکریتی عموی صلاح الدین ایوبی را به قاهره اعزام کرد. در جنگ با مصریان در جنوب قاهره ضرغام کشته و شاور به وزارت نصب شد. شاور به تعهد خود عمل نکرد و از فرمانده سپاه نورالدین یعنی شیرکوه خواست تا به شام مراجعت کند. بعد از این عهد شکنی شاور، شیر کوه توانست بر شاور پیروز شده و او را بکشد. بی رمقی و سستی دولت فاطمی به حدی رسیده بود که شیرکوه امیر سنی مذهب و همپیمان خلیفه بغداد به وزارت دولت شیعی فاطمی تعیین شد و زمینه سقوط سریع دولت قدرتمند فاطمیان را فراهم آورد. صلاح الدین ایوبی بعنوان جانشین عمویش شیرکوه معرفی و بعد از مدتی به وزارت دولت فاطمی رسید. وی با اصلاحات ضد شیعی خود در مصر مانند تغییر اذان و قرائت نام خلیفه بغداد در خطبه بجای خلیفه شیعی فاطمی، حکومت فاطمیان را برچید و بدین ترتیب حکومت پرماجرا و در عین حال حکومت درخشان فاطمی در مصر منقرض شد.(1)

پی نوشت:

(1). فاطمیان در مصر، عبدالله ناصری طاهری ،ص 95- 97.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید