پدر امام علی (علیه السلام) کیست؟

پدر امام علی (علیه السلام) کیست؟ از یک روحانی شنیدم: نام پدر حضرت علی (عليه السلام) ابوطالب نيست! بلکه زمانی كه پدر حضرت علی (عليه السلام) رحلت فرمودند حضرت ابوطالب (عليه السلام) سرپرستی ايشان را بر عهده گرفتند؟! این مطلبی که شما از قول آن روحانی نقل کرده اید، اگر ایشان واقعاً چنین مطلبی را بیان کرده باشد و اشتباه گفتاری ایشان و یا اشتباه برداشت شما نبوده باشد، باید گفت از عجایب نقل های تاریخی است که بنده تاکنون هیچ جایی ندیده و نشنیده بودم. در باره نام اصلی پدر امام علی (علیه السلام) در بین منابع اختلاف وجود دارد، ولی آن چه مسلم است این است که چون فرزند بزرگش طالب بود، او را ابوطالب خواندند(كنیه). برخی نام ابوطالب را "عبد مناف" گفته اند، همان گونه كه در روایتی منقول از حضرت علی و امام صادق (علیهما السلام) آمده است كه نام ابوطالب "عبد مناف" است.(1) سیوطی در تاریخ الخلفا همین نام را برگزیده است.(2) برخی نام وی را "عمران" خوانده اند، همان گونه كه در زیارت حضرت رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) آمده است: "السلام علی عمّك عمران ابی طالب".(3) محدّث قمى در كتاب «سفینة البحار» مى نویسد نام پدر امیرالمؤمنین را بعضى عبد مناف و بعضی دیگر عمران دانسته اند و ممكن است هر دو صحیح باشد، زیرا در بعضى از زیارات، ایشان به عنوان عمران و در بعضى از اشعار عربى به عنوان عبد مناف معرّفى شده اند ولى ابوطالب كنیه ایشان مى باشد.(4) حال كدام یک از این دو اسم، نام اصلی او بود، تا آن اندازه كه تحقیق كرده ایم، مستندات تاریخی پاسخ قاطعی به ما نمی دهد. ممكن است هر دو درست باشد، چرا كه میان عرب ها، تعدد نام بسیار رواج دارد، ولی نام مشهوری که برای آن بزرگوار ذکر شده است همان عمران می باشد. برخی به این مطلب که نام پدر امام علی (علیه السلام) عبد مناف باشد این گونه اشکال کرده اند که، این نام دلیل بر موحد نبودن ابوطالب می باشد. در پاسخ این اشکال باید گفت: طبق نقل برخی منابع پدر وی اسم او را عبد مناف نگذاشته است، شاید برخی از بستگان او به وی چنین لقبی را داده اند و سپس به این لقب شهرت یافته است.(5) حال بعد از دانستن نام اصلی پدر امام علی (علیه السلام) با کنار هم قرار دادن تاریخ ولات امام علی (علیه السلام) و تاریخ وفات پدر بزرگوارشان مشخص خواهد شد که امام علی (علیه السلام) در سنی نبودند که بعد از مرگ پدرشان، نیازمند سرپرستی کسی باشند. طبق نقل منابع تاریخی جناب ابوطالب در سال دهم بعثت از دنیا رفتند. ابن حجر عسقلاني در كتاب «الاصابه» می گويد: «مات أبوطالب فی السنة العاشرة من المبعث و كان له يوم مات بضع و ثمانون سنة»؛ ابوطالب در سال ده بعثت از دنيا رفت و روزی كه از دنيا رفت، هشتاد و اندی سن داشت.(6) ابن اثير در كتاب «اسد الغابه» می گويد: «در سال دهم هجری، اول ذيقعده از دنيا رفته است و برخی گفته‌ اند نيمه شوال از دنيا رفته است و حضرت خديجه هم سه روز بعد از وفات ابو طالب از دنيا رفت. برخی می گويند يک ماه بعد و برخی هم می گويند يک ماه و پنج روز بعد و برخی هم می گويند بعد از پنجاه روز از دنيا رفت.»(7) تولد امام علی (علیه السلام) هم مشهور بین مورخین این است که سی سال بعد از عام الفیل می باشد، یعنی زمان بعثت حداقل ده سال سن داشته اند و با توجه به تاریخ وفات پدر بزگوراشان که سال دهم بعث بوده است، ایشان بیست ساله بوده اند، و این که بگوییم ایشان بعد از مرگ پدرشان تحت سرپرستی شخص دیگری در آمده باشند، احتمال بعیدی است. علاوه بر این که یکی از مسلّمات تاریخی این است که امام علی (علیه السلام) در زمان حیات پدرشان از همان کودکی تحت سرپرستی پیامبر (صلی الله علیه و آله) قرار گرفته بودند. طبق نقل منابع تاریخی يكی از نعمت های خداوند بر علي بن ابي طالب كفالت و سرپرستی پيامبر بر وی بود. سبب ظاهری آن اين بود كه قريش با بحران اقتصادی شديدی مواجه شدند، ابوطالب كه مردی عيال مند بود شرايط زندگی برايش سخت گشت، پيامبر به عمويش عباس كه از ساير بنی هاشم زندگی بهتری داشت گفت: برادرت ابوطالب مردی عيال مند است، مناسب است در اين موقعيت دشوار بار او را سبک كنيم من يكی از فرزندانش را به نزد خود می برم تو هم يكی را پيش خود ببر عباس با پيشنهاد پيامبر موافقت كرد، بنابر اين نزد ابوطالب رفتند و از او خواستند كفالت فرزندانش را تا رفع اين بحران به آنان بسپارد. ابوطالب گفت: عقيل را برای من بگذاريد و هركدام را می خواهيد ببريد؛ آن گاه رسول خدا علی را و عباس جعفر را به خانه خود بردند.(8)

ـــــــــــــــــــــــــ

(1) صدوق، معانی الاخبار، ص 121.

(2) سیوطی، تاریخ الخلفاء، ص 166.

(3) مجلسی، بحارالانوار، ج 97، ص 189.

(4) سفینة البحار، شیخ عباس قمی، ج 5، ص 312.

(5) ابن اثیر، الکامل، ج 2 ،ص 18، بیروت، دار صادر للطباعه و النشر، 1385ه-1965م.

(6) الاصابه، ج 7،‌ ص 203.

(7) اسد الغابه، ج 1،‌ ص 19.

(8) سیره ابن هشام، ج 1، ص 236.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید