مقابله با بد گماني

اگر نگويیم بدگمانی یک رذیله اخلاقی است و بنا را براین بگذاریم که یک نوع بیماری است که می تواند باعث تباهی زندگی و حتی نابودی زندگی دیگران بشود . به نظر شما چگونه میشود با این بیماری مقابله کرد ؟ چه راهکارهایی را پیشنهاد می کنید ؟ هرچند سوال شما درباره راه های درمان سوء ظن است به ناچار بایستی اول به معنای دقیق آن و اینکه چه سوء ظنی گناه است بپردازیم و سپس راه های درمان آن را مطرح کنیم." يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ ..."مراد از ظنى كه در اين آيه مسلمين مامور به اجتناب از آن شده ‏اند، ظن سوء است، و گر نه ظن خير كه بسيار خوب است، و به آن سفارش هم شده، هم چنان كه از آيه" لَوْ لا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَيْراً" هم استفاده مى ‏شود.و مراد از" اجتناب از ظن" اجتناب از خود ظن نيست، چون ظن، خود نوعى ادراك نفسانى است، و در دل باز است، ناگهان ظنى در آن وارد مى ‏شود و آدمى نمى ‏تواند براى نفس و دل خود درى بسازد، تا از ورود ظن بد جلوگيرى كند، پس نهى كردن از خود ظن صحيح نيست. بله، مگر آنكه از پاره ‏اى مقدمات اختيارى آن نهى كند. پس منظور آيه مورد بحث نهى از پذيرفتن ظن بد است.(1)اما درمان بد گمانی: 1-انسان می ‏تواند با تفكر روى مسائل مختلفى، گمان بد را در بسيارى از موارد از خود دور سازد، به اين ترتيب كه در راه هاى حمل بر صحت بينديشد و احتمالات صحيحى را كه در مورد آن عمل وجود دارد در ذهن خود مجسم سازدو تدريجا بر گمان بد غلبه كند. بنا بر اين گمان بد چيزى نيست كه هميشه از اختيار آدمى بيرون باشد.لذا در روايات دستور داده شده كه اعمال برادرت را بر نيكوترين وجه ممكن حمل كن، تا دليلى بر خلاف آن قائم شود، و هرگز نسبت به سخنى كه از برادر مسلمانت صادر شده گمان بد مبر، ما دام كه مى‏ توانى محمل نيكى براى آن بيابى،قال أمير المؤمنين ع:ضع امر اخيك على احسنه حتى ياتيك ما يقلبك منه. و لا تظنن بكلمة خرجت دستورها در زمينه روابط اجتماعى انسان ها است، كه مساله امنيت را به طور کامل در جامعه تضمين مى‏ كند.(2) 2-تفکر به آثار سوء گمان بد:پيغمبر گرامى ص در حديثى مى ‏فرمايد:ان اللَّه حرم من المسلم دمه و ماله و عرضه، و ان يظن به السوء:" خداوند خون و مال و آبروى مسلمان را بر ديگران حرام كرده، و همچنين گمان بد در باره او بردن" .گمان بد نه تنها به طرف مقابل و حيثيت او لطمه وارد مى‏ كند، بلكه براى صاحب آن نيز بلائى است بزرگ زيرا سبب مى ‏شود كه او را از همكارى با مردم و تعاون اجتماعى بر كنار كند، و دنيايى وحشتناك آكنده از غربت و انزوا فراهم سازد، چنان كه در حديثى از أمير مؤمنان على ع آمده است:من لم يحسن ظنه استوحش من كل احد:كسى كه گمان بد داشته باشد از همه كس مى ‏ترسد و وحشت دارد!(3)

__________________________________________________

(1)ترجمه الميزان، ج‏18، ص: 484

(2)تفسیر نمونه /ج22/ص183

(3)تفسر نمونه /ج22/ ص 188

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید