کاربرد قواعد عربی

ما وقتي به ائمه معصومين ـ كه آقايان هستند ـ سلام مي دهيم مي گوييم: السلام عليك ...، السلام عليكم ... . در مورد خانم ها (س) سلام دادن به چه صورت است؟ آيا بايد "كم" را "كن" بگوييم يا "ك" با فتحه را كسره بگوييم؟
برخی حالات کاف خطاب بدین قرارند: ـ "کَ" برای خطاب مفرد مذکر: «قالَ يا مُوسى‏ إِنِّي اصْطَفَيْتُكَ عَلَى النَّاسِ بِرِسالاتي‏ وَ بِكَلامي‏ فَخُذْ ما آتَيْتُكَ وَ كُنْ مِنَ الشَّاكِرينَ»(1)، «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُه‏»(2) ـ "کم" برای خطاب جمع مذکر: «خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّةٍ»(3)، «السَّلَامُ عَلَيْكُمْ يَا أَهْلَ بَيْتِ الرَّحْمَة»(4) ـ "کِ" برای خطاب مفرد مونث: «وَ إِذْ قالَتِ الْمَلائِكَةُ يا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاكِ وَ طَهَّرَكِ وَ اصْطَفاكِ عَلى‏ نِساءِ الْعالَمينَ»(5)، «السَّلَامُ عَلَيْكِ يَا فَاطِمَةُ بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ»(6) ـ "کنّ" برای خطاب جمع مونث: «يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسيراً»(7) امام حسین علیه السلام: «يَا سُكَيْنَةُ يَا فَاطِمَةُ يَا زَيْنَبُ يَا أُمَّ كُلْثُومٍ عَلَيْكُنَّ مِنِّي السَّلَامُ»(8) به عنوان مثال هم چنین می توان در حین سلام دادن به بانوانی که در کنار مرقد مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها)، مدفون هستند چنین سلام داد: «السّلام عليكنّ يا بنات رسول الله، السّلام عليكنّ و رحمةالله و بركاته» ـ نکته: (آوردن ضمیر خطاب مذکر، از باب تغلیب) در زبان عربی علائم تذكیر به خودی خود معنای عام را می رساند، و تنها هنگامی كه در مقابل علائم تأنیث واقع شود دلالت بر خصوص مذكر می كند؛ كما این كه اسم ظاهر (غیر ضمیر) هم در موارد عام به شكل مذكر آن می آید. به عبارت دیگر، عرب در مقام تعبیر از، و یا خطاب به، جمع مختلط زن و مرد، از باب تغلیب، تعبیر مذكر می آورد. در زبان‏ هايى مانند عربى - كه براى مرد و زن، دو گونه فعل وجود دارد (مذكر و مؤنث) در مواردى كه جمع، مورد نظر باشد، صيغه مذكر به كار مى‏ رود. ضمنا اين‏ گونه سخن گفتن در ميان انسان‏ ها، معمول است، به خصوص در مقام قانون‏گذارى از الفاظ و ضماير مذكر استفاده مى‏ شود، ولى معناى عموم اراده مى‏ گردد. در آیات قرآن نیز ـ که بر اساس محاوره و به زبان عربی نازل شده ـ خطاب های مشترک (بین زن و مرد) به صورت جمع مذکر آمده است: «يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى‏ وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ»(9) در سلام دادن نیز در مواردی که مخاطبین مشترک هستند می توان با ضمیر مذکر، خطاب نمود: «السَّلَامُ عَلَيْكُمْ يَا أَهْلَ بَيْتِ الرَّحْمَة»(10)، در صورتی که حضرت فاطمه (سلام الله علیها) نیز از جمله این مخاطبین هستند. و مانند: «السَّلَامُ عَلَيْكُمْ يَا آلَ مُحَمَّدٍ»(11)

__________

(1) اعراف/ 144.

(2) بحار الأنوار، ج‏43، ص 18.

(3) بقره/ 63.

(4) کافی، ج 3، ص 211.

(5) آل عمران/ 42.

(6) من لا يحضره الفقيه، صدوق، ج ‏2، ص 573.

(7) احزاب/ 30.

(8) بحار الأنوار، ج ‏45، ص 47.

(9) حجرات/ 13.

(10) کافی، ج 3، ص 221.

(11) همان، ص 222.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید