پدر حضرت ابراهیم(ع)

آيا پدر حضرت ابراهيم(عليه السلام) موحد بود؟ آیا آزر پدر حضرت ابراهیم بود؟ اگر خیر، چرا قرآن او را اینگونه معرفی کرده است: «لِأَبِيهِ آزَرَ»؟

استاد جوادی آملی در توضیحی بسیار زیبا با تفسیر قرآن به قرآن، آیات مرتبط با این موضوع را در کنار هم قرار داده و به پاسخ دقیق در این مورد می رسند. ایشان در پاسخ به این سوال می فرمایند: "عنوانِ "اَبْ" همان طور كه بر پدر اطلاق مي‌شود بر غير پدر مانند عمو نيز اطلاق مي‌شود. از اين رو در مورد پدر حضرت ابراهيم، ترديد پديد مي‌آيد كه آيا پدر ايشان، آزر بت‌پرست بود يا نه. آنچه از آيه «وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ لِأَبِيهِ آزَرَ أَتَتَّخِذُ أَصْنَامًا آلِهَةً»(١) و آيات 42 از مريم و 52 از انبياء و 70 از شعراء و 85 از صافات و 26 از زخرف و 114 از توبه و...، بر مي‌آيد اين است كه "اَبِ" حضرت ابراهيم مُوَحّد نبود."(2) و در ادامه می فرمایند: "امّا آيا اين "اَبْ" همان پدر بود يا غير پدر؟ و آيا پدر حضرت ابراهيم مُوَحّد بود يا نه؟ هيچ يك از اين دو مطلب از آياتِ مشتملِ بر عنوانِ "اَبْ" استظهار نمي‌شود [بدست نمی آید]؛ ليكن هر دو مطلب را مي‌توان از آيه ديگر - كه واژه "والد" در آن به كار رفته نه كلمه "اَبْ"- استنباط كرد؛ يعني هم فهميد كه آزرِ بت‌ پرست، پدر حضرت ابراهيم نبود؛ و هم شخص ديگري كه پدر حضرت ابراهيم بود و نام او در قرآن نيامده، مُوَحّد بود، نه مشرك؛ زيرا خداوند چنين فرمود: الف: براي پيامبر و براي مؤمنانْ، سزاوار نيست براي مشركان هر چند از نزديكان آنها باشند، طلب آمرزش كنند.(3) ب: طلب آمرزش حضرت ابراهيم براي "اَبِ" خود تنها به خاطر وعده تشويقي او بود و آنگاه كه كاملا ً روشن شد او (اَبْ) دشمن خداوند است، از او بيزاري جست(4)؛ يعني ديگر براي"اَبْ"، استغفار نكرد."(5) اما توضیحات استاد جوادی در خصوص دعای حضرت ابراهیم (علیه السلام) درمورد والدینشان، گره اطلاعات ما را درباره اعتقادات آنان می گشاید: " حضرت ابراهيم (عليه‌السلام) در دوران سالمندي و در اواخر زندگي خود، در نيايش چنين گفت: «رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ»؛ پروردگار ما، مرا و والد و والده‌ام را و مؤمنان را روزي كه حسابرسي برپا مي‌شود بيامرز.(6) از اين جا دو مطلب ياد شده استنباط مي‌شود: يكي آن كه، آزر بت‌پرست، پدر حضرت ابراهيم نبود؛ زيرا آن حضرت بعد از روشن شدن شرك و دشمي آزر با خدا، از وي تبرّي جست و ديگر براي او آمرزش طلب نكرد. و مطلب ديگر اين كه براي والد و والده خويش در دوران پيري استغفار كرد. معلوم مي‌شود كه پدر و مادر آن حضرت شايسته طلب آمرزش بوده‌اند؛ يعني چونان مؤمنان ديگر، اهل ايمان بودند، نه اهل شرك."(7) بنابراین؛ هم مشخص شد که "اَب" حضرت ابراهیم(علیه السلام)، پدر ایشان نبود و مشرک بود و هم معلوم گشت که والدین حضرت ابراهیم (علیه السلام) موحد بودند .

پی نوشت ها:

1. انعام/ 74.

2. آیت الله جوادی آملی، تفسیرتسنيم، انتشارات اسراء، قم، ج 1، ص 117.

3. توبه/ 113.

4. توبه/ 114.

5. تسنیم، همان .

6. ابراهیم/ 41.

7. تسنیم، همان.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید