وجود امام(ع) مانع عذاب؟

در رابطه با وجود امام عصر(ع) داریم که خداوند بواسطه من، عذاب را از شما دور می کند، در حالی که در آیه «بَقِيَّتُ‏ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفيظٍ» آمده من نگهبان شما نیستم! این دو چگونه با هم سازگار است؟

این که بواسطه امام عصر(علیه السلام) عذاب از امت برداشته می شود مطلب درستی است: «إِنِّي أَمَانٌ‏ لِأَهْلِ‏ الْأَرْضِ‏ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ»؛ من امان برای اهل زمین هستم، کما این که ستارگان، امان برای اهل آسمان هستند.(1) چنان چه در مورد خود پیامبر(صلی الله علیه و آله) هم داریم که قرآن می فرماید: «وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فيهِمْ‏»؛ ولى (اى پيامبر!) تا تو در ميان آنها هستى، خداوند آنها را مجازات نخواهد كرد.(2) اما آیه شریفه: «بَقِيَّتُ‏ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفيظٍ»؛ آنچه خداوند براى شما باقى گذارده (از سرمايه‏ هاى حلال)، برايتان بهتر است اگر ايمان داشته باشيد! و من، پاسدار شما (و مأمور بر اجبارتان به ايمان) نيستم‏.(3) تعبیر «وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفيظٍ» یعنی الزام و اجباری در کار نیست و وظیفه من ابلاغ است، نه اجبار؛ و یا این که امام مستقلا کاره ای نیست و به عمل و رفتار خود انسان ها بستگی دارد. در تفسیرنمونه آمده، مفسران دو احتمال داده‏ اند: 1. من حافظ اعمال و مسئول كارهاى شما نيستم، بلكه خداوند همه را نگاهدارى مى ‏كند و پاداش و كيفر هر كس را خواهد داد، وظيفه من تنها ابلاغ رسالت و تلاش و كوشش هر چه بيشتر در راه هدايت مردم است. 2. من مامور و نگاهبان شما نيستيم، كه با جبر و زور شما را به ايمان دعوت كنم، بلكه تنها وظيفه من بيان منطقى حقايق است و تصميم نهايى با خود شما است. و مانعى ندارد كه هر دو معنى از اين كلمه، اراده شود.(4) علامه طباطبایی(ره) می گوید يعنى هيچ چيز شما به قدرت من بستگى ندارد، نه جانتان، نه عملتان، نه طاعتتان و نه رزق و نعمتتان، براى اين كه من تنها و تنها رسولى براى شما هستم و جز ابلاغ رسالت هيچ كار و مسئوليت ديگرى ندارم، اين خود شماييد كه پس از دريافت رسالتم در باره خود، تصميم بگيريد.(5) بنابر این: وظیفه پیامبران و رهبران دینی، ابلاغ است و انسان در انتخاب کفر و ایمان، اجباری ندارد بلکه مختار است؛ لذا مسئولیت انتخابش با خودش است. آیه ای مشابه: «قَدْ جاءَكُمْ بَصائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ‏ وَ مَنْ عَمِيَ فَعَلَيْها وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفيظٍ»؛ دلايل روشن از طرف پروردگارتان براى شما آمد؛ كسى كه (به وسيله آن، حقّ را) ببيند، به سود خود اوست؛ و كسى كه از ديدن آن چشم بپوشد، به زيان خودش مى ‏باشد؛ و من نگاهبان شما نيستم (و شما را بر قبول ايمان مجبور نمى ‏كنم).(6) نتیجه: با وجود امان بودن حضرات معصومین برای اهل زمین، اختیار از انسان ها سلب نمی شود و انسان ها در انتخاب خوب و بد، مختار هستند و مسئول. به بیان دیگر؛ امان بودن معصومین (علیهم السلام) معنایش این نیست که شما هر کاری بخواهید بکنید و هیچ حساب و کتابی نداشته باشید؛ بلکه باید بدانید مسئول اعمالتان هستید.

پی نوشت ها:

(1) مجلسی، بحارالانوار، ج 75، ص 380، ط ـ بیروت.

(2) انفال/ 33.

(3) هود/ 86.

(4) مکارم شیرازی و همکاران، تفسير نمونه، ج ‏5، ص 389.

(5) طباطبایی، تفسير الميزان، ترجمه موسوی همدانی، ج ‏10، ص 545.

(6) انعام/ 104.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید