موسی(ع) و عبور از نیل

image: 
آیا قبل از این که حضرت موسی (ع) بنی اسرائیل را شبانه حرکت بدهند و به نیل برسند از قبل می دانستند که راهی در دریا باز خواهند کرد؟

بر طبق آیه 77 سوره طه: «وَلَقَدْ أَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى أَنْ أَسْرِ بِعِبَادِي فَاضْرِبْ لَهُمْ طَرِيقًا فِي الْبَحْرِ يَبَسًا لَا تَخَافُ دَرَكًا وَلَا تَخْشَى»
آیا قبل از این که حضرت موسی (ع) بنی اسرائیل را شبانه حرکت بدهند و به نیل برسند از قبل می دانستند که راهی در دریا باز خواهند کرد؟ ظاهرا این آیه حاکی از این است که ایشان از قبل این مساله را می دانستند.

استاد جوادی آملی در خصوص این حرکت، علت حرکت شبانه بنی اسرائیل به سمت نیل و نیز برنامه حرکت آنان مطالبی بیان نموده اند که گویای این است که ظاهرا جریان عبور از نیل از قبل به حضرت موسی (علیه السلام) وحی شده بود:
«به موساي كليم ... گفتيم حالا بايد بني‌اسرائيل را نجات داد، چون اين گروهي كه به موساي كليم ايمان مي‌آوردند يك عدّهٴ كمي بودند...
اين گروه كم را موساي كليم مي‌ خواست نجات بدهد، از مصر بايد بيرون ببرد، چون وجود آن ها در مصر با عذاب و شكنجه همراه بود. چگونه اين ها را از مصر بيرون ببرد و با چه وضعي از دريا بگذرند؟ راهي براي فرار از مصر نيست ... تنها راهش هم راه درياست، آن هم كه وسيله براي عبور از دريا نيست. فرمود در اين فضا ما به موساي كليم گفتيم اولاً پيشنهاد بده كه شبانه اين ها جمع بشوند و شبانه حركت كنيد كه اين ها هم خوف كمتر داشته باشند، هم در ديدِ دشمنان نباشند (اسرا همان سيرِ در شب است)... شبانه اين ها را بيرون بياور. كجا ببر؟ از راه دريا عبور بكن... دريا آن جايي كه كشتي به زحمت عبور مي‌ كند، اين ها چگونه عبور بكنند؟ فرمود وقتي به دريا رسيدي با همين عصا مي‌ زني به دريا و اين يك جادهٴ خشكي براي شما پيدا مي‌ شود.»(1)

در ادامه با استفاده از بخش دیگری از جریان عبور از نیل که در سوره مبارکه شعراء بیان شده به توضیح بیشتر این عبور و وقایع آن می پردازند:
«پيروان موساي كليم عرض كردند كه حالا اين ها مي‌ آيند ما را مي‌ گيرند براي اين كه ما راه برگشت كه نداريم جلو هم كه درياست «قَالَ أَصْحَابُ مُوسَي إِنَّا لَمُدْرَكُونَ؛ چون دو گروه همديگر را ديدند ياران موسى گفتند ما قطعا گرفتار خواهيم شد»(2) وجود مبارك موساي كليم اين جا بود كه به اينها تَشر زد حرف ردع به عنوان ﴿كَلاَّ﴾(3) را با صراحت ذكر كرد فرمود: ﴿كَلاَّ﴾ اين ها به ما دسترسي ندارند چون خداي سبحان به او وحي كرد كه «لاَّ تَخَافُ دَرَكاً؛ كسي به شما نمي‌ رسد»(4) از دريا هم كه نمي‌ ترسيد. فرمود: «كَلّا إِنَّ مَعِيَ رَبِّي سَيَهْدِينِ؛ گفت چنين نيست زيرا پروردگارم با من است و به زودى مرا راهنمايى خواهد كرد»(5) اگر خدا دستور بدهد كه برگرديم مبارزه كنيم ما پيروزيم، اگر فرمان بدهد دريا برويم ما ظفرمنديم «فَأَوْحَيْنَا إِلَي مُوسَي أَنِ اضْرِب بِعّصَاكَ الْبَحْرَ فَانفَلَقَ؛ پس به موسى وحى كرديم با عصاى خود بر اين دريا بزن تا از هم شكافت»(6) اين بحر «فَكَانَ كُلُّ فِرْقٍ كَالطَّوْدِ الْعَظِيمِ؛ و هر پاره‏ اى همچون كوهى سترگ بود.»(7)»(8)
استاد قرائتی نیز در «تفسیر نور» در بیان عبور بنی اسرائیل از نیل در ضمن نکات آیه 77 سوره مبارکه طه، می فرمایند:
«هنگامى كه ساحران و مردم مصر به موسى (عليه السلام) ايمان آوردند و از تهديدات فرعون نهراسيدند، راه امداد الهى گشوده شد. از اين روى به موسى (عليه السلام) خطاب گرديد كه مردم را شبانه از مصر حركت ‏بده كه دريا را براى تو خشك وشرّ فرعون را از شما دور مى‏ كنيم‏.»(9)

پی نوشت ها:
1. بنیاد اسراء، تفسیر سوره مبارکه طه، جلسه 35:
http://www.portal.esra.ir/Pages/Inde...TrAHw5q1V2Y%3d
2. شعراء/ 61
3. شعراء/ 62
4. طه/ 77
5. شعراء/ 62
6. شعراء/ 63
7. شعراء/ 63
8. بنیاد اسراء، سوره مبارکه طه/ جلسه 36:
http://www.portal.esra.ir/Pages/Inde...7NLJwl%2f7k%3d
9. قرائتی، تفسير نور، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، تهران،1388، چاپ اول، ج5، ص 368