قرآن و نعمتهای مادی
چرا در قرآن بیشتر به نعمت های مادی برای مومنان اشاره شده است تا به نعمت های معنوی؟
سوال شما ناظر به دنياست يا آخرت؟ يعنی منظور شما اين است كه چرا در قرآن نعمت های مادی در دنيا بيشتر ذكر شده است؟ يا آخرت و نعمت های بهشتی؟ اگر منظور شما دنيا می باشد كه بايد عرض كنم اين طور نيست و قرآن کریم در آیات فراوانی دنیا را به شدت سرزنش کرده و از آن به عنوان یک زندگانی فانی و ناپایدار یاد کرده است.(1) اما اگر منظورتان ماديات در بهشت است بايد عرض كنم قرآن کریم گاهی بهشت و جهنم را با اوصاف مادی توصیف نموده است و گاهی آن ها را با اوصاف روحانی و معنوی وصف کرده است. گاهی از باغهای بهشتی، سایههای لذت بخش، غذاها و ظرفهای آن چنانی، شرابهای طهور، لباسها و زینتهای فاخر، همسران زیبا و ... سخن به میان آورده و گاهی از رضوان الهی، نشاط درونی و ... سخن به میان آورده است. بهشت روحانی از حیث رتبه و مقام بسیار بالاتر از بهشت مادی و نعمتهای مادی است، چنانکه در سوره توبه پس از ذکر اوصاف نعمتهای مادی، بلافاصله میفرماید: «و رضوانٌ مِن اللهِ اکبر»؛ یعنی مقام رضوان و خشنودی پروردگار بالاتر از این نعمتهای ذکر شده است(2)؛ اما بعضی از مراتب بهشت روحانی مخصوص برخی مومنان است نه همه مومنان چنانکه میفرماید: «آیا هر فرد از ایشان چنین طمعی دارد که در بهشت نعیم داخل شود؟ نه، چنین نیست.»(3) با توجه به تفاوت جایگاه بهشتیان و تفاوت نعمتهای آن، بهشت در قرآن با چهار نام ذکر شده است: جنت عدن، جنت فردوس، جنت نعیم و جنت مأوی. در روایتی از امام باقر (علیه السلام) آمده است: «بهشتهایی که در قرآن مطرحاند عبارت اند از: بهشت عدن، بهشت فردوس، بهشت نعیم، بهشت مأوی.»(4) در قرآن کریم بهشت هم با نعمت های مادی وصف شده و هم با نعمت های روحانی، اما این که بیشتر با اوصاف مادی توصیف و بیان شده، به دلیل آن است که ذهن انسان ها بیشتر با مادیات و امور دنیایی خو گرفته است و در نتیجه برای بسیاری از مردم تصور و شناخت بهشت از طریق اوصاف معنوی و روحانی بسیار مشکل بلکه غیرممکن است و اکثر انسان ها از درک مقامات و مفاهیم معنوی بهشت که در درجه بالایی است عاجزند. قرآن در این زمینه می فرماید: «کسی نمیتواند بفهمد که چه چیزهایی در آن جا پنهان است»(5)؛ همچنین در حدیث نبوی آمده است: "پروردگار فرمودند: براى بندگانم چیزهایى فراهم کردهام که نه چشمی دیده و نه گوشى شنیده و نه به قلب بشرى خطور کرده است... ."(6) از این رو چون تصور نعمتهای روحانی بهشت بسیار مشکل است، خداوند متعال برای فهم همگان از بیان نعمت های مادی که قابل فهم و درک برای همگان هستند استفاده کرده است و نعمت ها و لذت های معنوی و روحانی را خیلی خلاصه مجمل اشاره کرده است.
ــــــــــــــــــــــ
(1) کهف/ 46.
(2) توبه/ 72.
(3) معارج/ 38 و 39: «أَ یَطْمَعُ کُلُّ امْرِئٍ مِنْهُمْ أَنْ یُدْخَلَ جَنَّةَ نَعیمٍ، کَلا»
(4) کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، ج 8، ص 100، نشر اسلامیه، تهران، 1362.
(5) سجده/ 17: «فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ»
(6) علامه مجلسی، محمدتقی، بحارالانوار، ج 8، ص 92، موسسة الوفاء، بیروت، 1404.
برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید