قرآن و حضرت یحیی(ع)

اخلاق حضرت یحیی (علیه السلام) چگونه بود؟!

در قرآن کریم ضمن چند آیه ویژگی های اخلاقی حضرت یحیی (علیه السلام) بیان شده است: «وَحَنَانًا مِنْ لَدُنَّا وَزَكَاةً وَكَانَ تَقِيًّا* وَبَرًّا بِوَالِدَيْهِ وَلَمْ يَكُنْ جَبَّارًا عَصِيًّا» و [نيز] از جانب خود مهربانى و پاكى [به او داديم] و تقواپيشه بود* و با پدر و مادر خود نيك ‏رفتار بود و زورگويى نافرمان نبود.(1) «فَنَادَتْهُ الْمَلَائِكَةُ وَهُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرَابِ أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيَى مُصَدِّقًا بِكَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَسَيِّدًا وَحَصُورًا وَنَبِيًّا مِنَ الصَّالِحِينَ» پس در حالى كه وى ايستاده [و] در محراب [خود] دعا میکرد فرشتگان او را ندا دردادند كه خداوند تو را به [ولادت] يحيى كه تصديق كننده [حقانيت] كلمة الله [=عيسى] است و بزرگوار و خويشتندار [=پرهيزنده از آنان] و پيامبرى از شايستگان است مژده مى‏ دهد.(2) مهربانی،پاکی،تقواپیشگی، نیک رفتاری با والدین و عاصی و ستم پیشه نبودن ، بزرگواری و خویشتنداری از ویزگی های اخلاقی این پیامبر الهی برشمرده شده است . آیت الله جوادی آملی در شرح این ویژگی های حضرت یحیی (علیه السلام) می فرمایند: "«وَحَنَاناً مِن لَّدُنَّا» ما يك حَنان، يك انعطاف، يك گرايش،يك علاقه، يك كِششي بين ما و او هست او شيفتهٴ ماست. ما حنّانيم از اين حنّان بودن به او "حنان" داديم عاطفه داديم، عطوفش كرديم، مهربان كرديم، وابسته به خودمان كرديم. اين دلبستهٴ ماست. اين سيّد است و حصور است و به چيزي دلبسته نيست و دلبستهٴ ماست «وَحَنَاناً مِن لَّدُنَّا». باز ... ﴿زَكَاةً﴾ به او نموّ داديم، طهارت داديم... او نسبت به ما تقوا داشت ... در جامعه، جبّار عصي نبود؛ ببينيد اينها خيال كردند عصيّ يعني با خدا معصيت نكرده، خب نسبت به خدا كه جبّاري نمي‌شود؛ انسان بالأخره سه رابطه دارد با خداي خود، با محيط زندگي خود با جامعه؛ با خداي خودش«كَانَ تَقِيّاً»، در محيط خانواده «بِرّاً بِوالِدَيهِ» بود، در محيط جامعه نسبت به كسي اهل جبر و ستم و ظلم و عصيان نبود."(3) از دیگر ویژگی های اخلاقی حضرت یحیی (علیه السلام) خصوصیاتی است که در آیه 39 سوره مبارکه آل عمران بیان شده است: «فَنَادَتْهُ الْمَلَائِكَةُ وَهُوَ قَائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرَابِ أَنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيَى مُصَدِّقًا بِكَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَسَيِّدًا وَحَصُورًا وَنَبِيًّا مِنَ الصَّالِحِينَ»؛ پس در حالى كه وى ايستاده [و] در محراب [خود] دعا میکرد فرشتگان او را ندا دردادند كه خداوند تو را به [ولادت] يحيى كه تصديق كننده [حقانيت] كلمة الله [=عيسى] است و بزرگوار و خويشتندار [=پرهيزنده از آنان] و پيامبرى از شايستگان است مژده مى‏ دهد.(4) پنج ویژگی آن حضرت در این آیه بیان شده است: تصدیق کننده حضرت عیسی(علیه السلام)، رهبر، خویشتندار، نبی الهی و از شایستگان است. در تفسیر نمونه این ویژگی ها چنین شرح و تفسیر شده است: "نه تنها خداوند اجابت دعاى او را به وسيله فرشتگان خبر داد، بلكه پنج وصف از اوصاف اين فرزند پاكيزه را بيان داشت: نخست اين كه او به «كَلِمَةٍ مِنَ اللَّهُ» يعنى حضرت مسيح (عليه السلام) ايمان مى‌ آورد، و با ايمان و حمايت از او سبب تقويت مسيح (عليه السلام) مى‌ گردد. توجه داشته باشيد كه منظور از «كَلِمَةٍ» در اينجا به قرينه آيه 45 همين سوره و 171 سوره «نساء»، حضرت مسيح (عليه السلام)است. همان گونه كه در تاريخ آمده است، «يحيى» شش ماه از عيسى (عليه السلام) بزرگ‌ تر بود و نخستين كسى بود كه نبوت او را تصديق كرد، و به سوى او دعوت نمود، و چون در ميان مردم به زهد و پاكدامنى، اشتهار تام داشت، گرايش او به مسيح (عليه السلام) اثر عميقى در توجه مردم به او گذاشت. دوم اين كه او مقام سيادت و رهبرى از نظر علم و عمل خواهد داشت «سَيِّداً». سوم اين كه او خود را از هوى‌ و هوس‌هاى سركش و آلودگى به دنياپرستى حفظ مى‌كند، اين معنى از واژه «حَصُوراً» استفاده مى‌ شود. واژه «حَصُور» از «حَصْر» به معنى «حبس» گرفته شده است، و در اينجا به معنى كسى است كه خود را از هوى‌ و هوس، منع كرده است، اين واژه، گاه به معنى كسى كه خوددارى از ازدواج مى‌كند نيز آمده، به همين دليل جمعى از مفسران آن را به همين معنى تفسير كرده‌اند، و در پاره‌اى از روايات نيز به آن اشاره شده است. چهارم و پنجم اين كه او پيامبر بزرگى خواهد بود (توجه داشته باشيد كه «نَبِيّاً» به صورت نكره آمده كه در اينجا براى عظمت است) و از صالحان و شايستگان خواهد بود."(5)

پی نوشت ها:

1. مریم/13و14.

2. آل عمران/39.

3. جوادی آملی، عبد الله، سایت اسراء، تفسیر سوره مبارکه مریم، جلسه 10.

4. آل عمران/39.

5. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، انتشارات اسلامیه، ج2، صص622و623.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید