قرآن و حجاب

قرآن چه اشاره ای به حجاب کرده و این واجب الهی جزء کدامیک از فروع دین است؟

قرآن با تعابیر مختلف حجاب را برای مسلمین مطرح کرده است؛ گاهی طهارت قلب را و زمانی شناخته نشدن زنان مسلمان را به عنوان دلیل و حکمت این کار معرفی کرده است که در ادامه به سه آیه مشهور در این زمینه اشاره می شود: آیه ۳۱ سوره نور «وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِ‌هِنَّ وَ یحْفَظْنَ فُرُ‌وجَهُنَّ وَ لَایبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ لْیضْرِبْنَ بِخُمُرِ‌هِنَّ عَلَی جُیوبِهِنَّ وَ لَایبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ... وَ لَایضْرِ‌بْنَ بِأَرْ‌جُلِهِنَّ لِیعْلَمَ مَا یخْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَی اللهِ جَمِیعًا أَیهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»؛ و به زنان با ایمان بگو: دیدگان خود را [از هر نامحرمی‌] فرو بندند و پاكدامنی ورزند و زیورهای خود را آشكار نگردانند مگر آنچه كه طبعاً از آن پیداست. و باید روسری خود را بر گردن خویش [فرو] اندازند، و زیورهایشان را جز برای شوهرانشان یا پدرانشان... آشكار نكنند؛ و پاهای خود را [به گونه‌ای به زمین‌] نكوبند تا آنچه از زینتشان نهفته می‌دارند معلوم گردد. ای مؤمنان، همگی [از مرد و زن‌] به درگاه خدا توبه كنید، امید است كه رستگار شوید. "خمر" جمع "خمار" (بر وزن حجاب) در اصل به معنى پوشش است، ولى معمولا به چيزى گفته مى ‏شود كه زنان با آن سر خود را مى ‏پوشانند(روسرى). زنان قبل از نزول آيه، دامنه روسرى خود را به شانه‏ ها يا پشت سر مى‏ افكندند، به طورى كه گردن و كمى از سينه آنها نمايان مى ‏شد، قرآن دستور مى ‏دهد روسرى خود را بر گريبان خود بيفكنند تا هم گردن و هم آن قسمت از سينه كه بيرون است مستور گردد.(1) آیه ۵۹ سوره احزاب «یا أَیهَا النَّبِی قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَ بَنَاتِكَ وَ نِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یدْنِینَ عَلَیهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَی أَن یعْرَفْنَ فَلَا یؤْذَینَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَّحیمًا»؛ ای پیامبر، به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو: پوشش‌های خود را بر خود فروتر گیرند. این برای آنكه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند [به احتیاط] نزدیكتر است، و خدا آمرزنده مهربان است. كلمه "جلابيب" جمع جلباب است، و آن جامه‏ اى است سرتاسرى كه تمامى بدن را مى ‏پوشاند، و يا روسرى مخصوصى است كه صورت و سر را ساتر مى ‏شود، و منظور از جمله "پيش بكشند مقدارى از جلباب خود را"، اين است كه آن را طورى بپوشند كه زير گلو و سينه ‏هايشان در انظار ناظرين پيدا نباشد.(2) این آیه را می توان سندی برای حجاب برتر یا همان چادر دانست. آیه ۵۳ سوره احزاب «وَ إِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِن وَرَ‌اءِ حِجَابٍ ذَلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ»؛ و چون از زنان [پیامبر] چیزی خواستید از پشت پرده از آنان بخواهید؛ این برای دلهای شما و دلهای آنان پاكیزه‌تر است. علاوه بر آیات مذکور، روایات متعددی(3) نیز در تبیین و وجوب حجاب وارد شده است که جای هیچ شک و شبهه ای باقی نمی گذارد. اما در مورد اینکه آیا حجاب جزء فروع دین است یا نه؟ باید توجه داشت که فروع دین منحصر در «نماز، روزه، حج، جهاد، خمس، زکات، امر به معروف، نهی از منکر، تولی و تبری» نیست. بلکه این موارد از شاخص ترین عناوین فروع دین هستند. به عبارتی هر حکم شرعی که بر مبنای شریعت ثابت شود، فروع دین خواهد بود، علی الخصوص حکمی مانند حجاب که جزء ضروریات دین شمرده شده و هر مسلمانی اعم از شیعه و سنی به آن معتقد است. بنابراین حجاب به طور مستقل تحت عنوان فروع دین قرار می گیرد و لازم نیست آنرا زیر مجموعه یکی از ده مورد مشهور فروع دین قرار داد.

پی نوشت ها:

1. مكارم شيرازي، ناصر،(1374)، تفسير نمونه، اول، تهران، دارالكتب، ج14، ص440.

2. طباطبایی، سید محمد حسین، (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوى همدانى سيد محمد باقر، پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسين حوزه علميه قم، ج16، ص510.

3. به عنوان نمونه ر.ک: شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، (1409)، وسائل الشیعه، اول، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام، صص 199 الی 229.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید