فضه؛ خادمه حضرت زهرا(س)
پرسش:
«فضه» چگونه شخصیتی بود؟ آیا ازدواج کرد و فرزندی داشت؟
پاسخ:
«فضه» کنیز حضرت زهرا (سلام الله علیها) است. در باره ملیت او اختلاف است. برخی او را اهل «نوبیه» شهری در جنوب سودان(1) و برخی دیگر ایشان را از اهالی مصر می دانند. بنا بر برخی گزارش ها فضه از اهالی هند است و حتی برخی ایشان را دختر پادشاه هند دانسته اند.(2)
پس از نزول آیه «فَقُلْ لَهُمْ قَوْلًا مَيْسُورًا»(3)، پیامبر(صلی الله علیه و آله) وی را به خانه حضرت زهرا (سلام الله علیها) فرستاد و او را فضه نامید. حضرت فاطمه (سلام الله علیها) کارهای خانه را بین خود و فضه تقسیم کرد؛ یک روز خود و یک روز فضه کارها را انجام می داد.
رابطه ایشان با خانواده اهل بیت (علیهم السلام) چنان بود که حضرت علی (علیه السلام) هنگام دعوت به وداع فرزندان خود با پیکر مادر، فضه را هم خطاب قرار داده و گفته است: «یا أُمَّ کلْثُومٍ یا زَینَبُ یا سُکینَةُ یا فِضَّةُ یا حَسَنُ یا حُسَینُ هَلُمُّوا تَزَوَّدُوا مِنْ أُمِّکم»؛ ای ام کلثوم، ای زینب، ای سکینه، ای فضه، ای حسن، ای حسین، بشتابید و با مادرتان وداع کنید.(4)
حضرت علی (علیه السلام) فضه را به عقد فردی حبشی به نام «ابوثعلبه» در آورد؛ که از او دارای یک فرزند پسر شد.(5) پس از وفات «ابوثعلبه» با شخصی دیگر به نام «ابوملیک غطفانی» ازدواج کرد. پسرش از شوهر قبل پس از مدتی درگذشت اما از «ابوملیک» فرزندانی داشت. نوه فضه به نام «شهره بنت مسکه بنت فضه» در بین نسل او معروف تر است.
«مالک بن دینار» می گوید: زمانی که برای زیارت خانه خدا راهی حج بودیم، زنی لاغر اندام را دیدم که بر حیوانی لاغر و ناتوان سوار است ولی حیوان در راه بازماند. من او را سرزنش کردم که چرا با چنین مرکبی توشه سفر بسته است و می خواهد راهی بدین درازی را بپیماید، اما زن سر به آسمان بلند کرد و گفت: «نه در خانه ام گذاردی و نه به خانه ات رساندی. سوگند به عزت و جلالت اگر کسی غیر از تو چنین کاری با من کرده بود، شکایتش را پیش تو می آوردم.» ناگهان شخصی در بیابان پیدا شد که در دستش افسار ناقه ای بود و آماده تا آن زن را به مقصد برساند. من که از این ماجرا، کمالات زن را دیدم، دانستم پرهیزکاری است که نزد خدایش مقام بلندی دارد، پرسیدم تو کیستی؟ گفت: من «شهره» دخترِ «مسکه» دختر فضه کنیز فاطمه زهرا (علیهاالسلام) هستم.(6)
پی نوشت ها:
1. طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، مصحح حسینی اشکوری، تهران، مرتضوی، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۱۷۸.
2. علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمه الاطهار علیهم السلام، تصحیح جمعی از محققان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۹، ص۵۷۵.
3. اسراء: 17/ 28
4. علامه مجلسی، پیشین، ج۴۳، ص۱۷۹.
5. حسون، محمد و مشکور، ام علی، اعلام النساء المؤمنات، تهران، اسوه، ۱۳۷۹ش، ص۶۹۷.
6. علامه مجلسی، پیشین، ج ۴۳، ص۴۶-۴۷.
برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید
