غیبت مذموم

تعريف غيبت مذموم و حدود آن چيست؟ غیبت، عبارت است از ذکر عیوب نهانی شخص.(1)طبق این تعریف، در ماهیت غیبت دو مؤلفه دخیل است: اول این که جزء عیوب باشد. دوم آن که جزء عیوب مستور از دید مردم باشد.البته مواردی هست که استثنا شده است و علی رغم اینکه در آن عیوب پنهانی فرد بیان می شود اما حرمت ندارد: 1. اگر صحبت شما در مورد آن شخص، جزء عیب های نهان آن شخص نباشد و یا اگر هست، مستمع نسبت به آن آگاهی دارد، در این صورت، اشکال ندارد؛ زیرا در تعریف غیبت عیب های نهان ذکر شده، و در فرضی که جزء عیب نهان نیست و یا شخص مستمع از آن آگاهی دارد، غیبت شمرده نمی شود.(2) 2. اگر شخص مذکور به شما ستمی کرده، در این صورت، مجازید از وی نزد کسی که توانایی جلوگیری او را دارد، مثلاً مادرش و یا پدرش، دادخواهی کنید و رفتارهای او را نسبت به خویشتن بگویید. همین طور است اگر کسی از دوستان شما در مورد شخصی طلب مشاوره نموده، مثلاً قصد ازدواج با وی را دارد و یا می خواهد طرح رفاقت و دوستی بریزد و با شما مشورت کند. در این صورت، مجاز هستید خصوصیات او را برای طالب مشورت بگویید و یا حتی اگر طلب مشورت نکرده، ولی شما می دانید که دوست شما در اثر نزدیک شدن به او و یا ازدواج با او، گرفتار خواهد شد. در این صورت، مجازید عیوب او را برای دوست تان از باب نصیحت و خیرخواهی بگویید.(3) 3. غیبت متجاهر به فسق و آن کسی است که ابائی از فاش شدن عیوبش ندارد، مثل برخی از کارگران که آشکارا در ماه مبارک رمضان مشغول روزه خواری می شوند و صبحگاهان ظرف غذای شان را همراه شان می برند، به تعبیری متجاهر به فسق اند، در این صورت، ذکر روزه نگرفتن و نماز نخواندن آنان، غیبت نیست؛ زیرا جزء عیوب نهان برای این افراد شمرده نمی شود.(4) تذکرات: 1ـ با توجه به تعریف غیبت، انسان بسیاری از مسائل را می تواند درباره دوستش، رفقایش، استادانش و یا همکارانش با دیگران صحبت کند، اما غیبت هم نباشد. فقط انسان مواظب باشد که حد غیبت را رعایت کند و عیوب نهان اشخاص را نگوید و مواردی را که غیبت مجاز شمرده است، بداند. البته رعایت احتیاط لازم است؛ زیرا غیبت جزء گناهان کبیره است و در مورد آن، وعده آتش داده شده و در چنین مواردی که خطر عظیم است، انسان عاقل راهی را بر می گزیند که از آتش دورتر باشد. 2ـ حد غیبت، روشن است؛ یعنی ذکر معایب نهان دیگران. فرقی نمی کند این معایب را انسان به جهت آرامش خودش بگوید و یا به دلیل گرم شدن مجلس و یا سرگرم کردن دوستش مطرح کند. در هر صورت، غیبت است و حرام می باشد و جزء گناهان کبیره است که خداوند برای آن، وعده عذاب داده است. 3ـ در صورتی که شنونده، شخص مذکور را نشناسد، اشکال ندارد و این جزء غیبت نیست. البته به گونه ای صحبت کنید که در آینده هم نشناسد. بنابر این، یک راه این است به جای این که مشخصات شخص را ذکر نمایید و نام او را ببرید، با اسم مجهول مثل "کسی" و "شخصی" ذکر نمایید تا قابل ردیابی نباشد.(5)

____________

(1) امام خمینی، المکاسب المحرمة، ج 1، ص 396.

(2) همان، ص 398.

(3) همان، ص 437.

(4) امام خمینی، المکاسب المحرمة، ج 1، ص 415-416.

(5) همان، ص 412.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید