عکس خانم برای کار فرهنگی
پرسش:
مؤسسه‌ای فرهنگی در گزارش‌های خود عکس دختر خانم‌هایی را قرار می‌دهد که بعضی موهایشان بیرون است و یا مثلا لاک زده‌اند و ناخن مصنوعی دارند. آیا انتشار چنین عکس‌هایی برای اینکه نشان دهند این جلسات فقط برای افراد مذهبی نیست و هر قشری می‌تواند شرکت کند جایز است؟
پاسخ:
تعلیم و تربیت و هدایت فرزندان در برابر هجمه به دین و اعتقادات یکی از وظایف مهم والدین و خانواده‌ها و معلم‌ها و آموزش‌وپرورش و همه مؤسسات فرهنگی است. تبلیغات کارهای فرهنگی و گزارشات آن‌ها در شرایط مختلف می‌تواند در انتخاب دیگر نوجوانان و جذب آنان و خانواده‌هایشان مهم باشد. در ادامه به مواردی که به تأثیرگذاری بیشتر می‌انجامد اشاره می‌کنیم:
۱. عصر حاضر، عصری است که مرزها تقریباً معنای خود را از دست داده است یک فرد در یک‌سوی جهان به‌راحتی اطلاعات فرد آن‌سوی دنیا را می‌تواند به دست آورد و این به‌وسیله رسانه‌های گستردۀ امروزی ممکن است اگرچه حسنی داشته باشد زیان‌هایی نیز به همراه دارد، گستردگی رسانه‌ها و در نتیجه اطلاعات ورودی، ذهن و روان ما را به کار می‌گیرد مخصوصاً اگر این اطلاعات مخرّب باشد و فرد موردنظر نتواند مفید را از غیرمفید تشخیص دهد. مخصوصاً اگر افراد یک جامعه آگاهی لازم را نداشته باشند و یا ازلحاظ ایمان و فرهنگ در سطح پایین‌تری قرار بگیرند در این مواقع کار مشکل می‌شود. در این شرایط کار مؤسسات فرهنگی که به شناخت نوجوانان از معارف و دین و دشمن و پاسخگویی به شبهات و... می‌پردازند بسیار ارزشمند می‌شود. در روایات توجه به نوجوانان قبل از اینکه آلوده بشوند توصیه شده است. امام صادق علیه‌السلام فرمودند «بشتابید به‌سوی نوجوانان‌تان قبل از اینکه مرجئه (گروهی انحرافی از نظر فکری) آنان را دریابد».(۱) بنابراین اصل کار فرهنگی و برگزاری جلسات مفیدشان برای نوجوانان حتماً لازم و ضروری و ارزشمند است.
۲. شرایط امربه‌معروف و نهی از منکر را باید رعایت کرد. این مهم‌ترین بخش تأثیرگذاری است. توجه داشته باشید که هیچ‌گاه با انتقاد، توهین، تحقیر، یا برخورد نامحترمانه نباید با نوجوانان شروع کرد، اگر هدایت و راهنمایی ما با تندی یا انتقاد و توهین و تحقیر شروع شود، مطمئن باشید که اثری نخواهد داشت، بلکه باعث مقاومت و مخالفت از سوی ایشان شده و در آینده نیز به رفتارهای خود ادامه خواهند داد. اگر واقع‌بینانه‌تر به قضایا نگاه کنیم می‌بینیم بسیاری از انحرافات اخلاقی و لجبازی‌های نوجوانان و جوانان در اثر برخوردهای نادرست اطرافیان ایجاد شده و یا تشدید می‌شود.
شخصیت دادن به‌طرف مقابل و برخورد احترام‌آمیز او را بهتر جذب می‌کند.(۲) وقتی قرار بر احترام و جذب و شخصیت دادن به نوجوانان باشد می‌توان اگر حجاب را دارند برای شنیدن و استفاده کردند و تاثیرگزاری اجازه داد آن‌ها وارد جلسه گفتمان بشوند، هرچند مثلاً لاک‌زده باشند یا پوشش شان خیلی مطلوب ما نباشد. شاید در ادامه باعلاقه‌مند‌تر شدن به جلسات مذهبی مسیر زندگی‌شان عوض‌شده و بهتر تأثیر بپذیرند و در حوزه حجاب و عفاف هم بیشتر مسئولیت‌پذیری داشته باشند. البته می‌توان با استفاده از پوسترها و نوشته‌ها یا بنرهایی همه شرکت‌کننده‌ها را به حجاب کامل دعوت کرد.
۳. لزوم گزارش‌دهی و انتشار گزارش جلسات غیرقابل انکار است. باید حتماً در کارهای فرهنگی با ارائه گزارشات اثرگذاری و جذب و ادامه فعالیت‌ها را تداوم داد؛ اما این مسئله ظریف است از یک‌سو نباید طوری وانمود شود که جلسه اصلاً فرهنگی نبوده و بسیاری از افراد بدحجاب آمده و عکس‌های آن‌ها در جلسه فقط نشان داده شود یعنی نباید جلسه فرهنگی، در گزارشات ضد فرهنگی نشان داده شود و توی ذوق همه بخورد که این چه جلسه‌ای بوده و از طرفی اشکالی هم ندارد بین عکس‌ها، افراد شرکت‌کننده‌ای نشان داده شود ولو خیلی حجاب‌شان عالی نباشد. در واقع این هنرمندی مؤسسه را می‌طلبد از یک‌سو نباید تند و خشن عمل کند و از یک‌سو در انتشار گزارش نه خیلی خشک عمل کند که سانسور داشته باشد و نه خیلی یله و رها عمل کند که این چه جلسه فرهنگی بوده! بنابراین اگر در گزارشات به حضور این دست از نوجوانان پرداخته می‌شود بهتر است عکس‌های واضح یا انفرادی از افراد شل حجاب در گزارش‌ها نباشد تا حساسیت‌ها برانگیخته نشود و از طرفی اگر در بین افراد مختلف یک عکس، عکس آن‌ها هم باشد مشکلی ندارد.
نتیجه:
در شرایط تهاجم فرهنگی شدید، کار مؤسسات فرهنگی که به شناخت نوجوانان از معارف و دین و دشمن و پاسخگویی به شبهات و... می‌پردازند بسیار ارزشمند می‌شود. از سویی اصل بر احترام و جذب و شخصیت دادن به نوجوانان باشد و می‌توان اگر حجاب را دارند برای شنیدن و استفاده کردند و تاثیرگزاری اجازه داد آن‌ها وارد جلسه گفتمان بشوند، هرچند مثلاً لاک‌زده باشند یا پوشش شان خیلی مطلوب ما نباشد؛ اما در گزارشات اگر به حضور این دست از نوجوانان پرداخته می‌شود بهتر است عکس‌های واضح یا انفرادی از افراد شل حجاب در گزارش‌ها نباشد تا حساسیت‌ها برانگیخته نشود و از طرفی اگر در بین افراد مختلف یک عکس، عکس آن‌ها هم باشد مشکلی ندارد.
منابع برای مطالعه بیشتر:
۱. احمد لقمانی، شیوه جذب جوانان در تبلیغ.
۲. مصطفی دل‌شاد تهرانی، روش‌های تربیت در نهج‌البلاغه.
۳. محمدناصر انتصاری، بحران‌ها و درمان‌ها در دوره بلوغ.
۴. سید حسن اسلامی، امربه‌معروف و نهی از منکر.
کلیدواژه‌ها:
حجاب، بدحجاب، کار فرهنگی، تأثیرگذاری.
پی‌نوشت‌ها:
۱. طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام، تهران، دارالکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۸، ص۱۱۱.
۲. جهانگرد، یدالله، نحوه رفتار والدین با فرزندان، انتشارات انجمن اولیا و مربیان، چاپ ششم، ۱۳۷۷، ص۱۳۵ و ۱۲۸.
