دحو الارض
پرسش:
دحو الارض چه روزی است و در تعالیم اسلامی چه جایگاهی دارد؟
پاسخ:
روز بیست و پنجم ذیقعده، هم زمان با دحوالارض است. «دَحو» به معنای بسط و گسترش است.[۱] بعضی نیز آن‌را به معنای تکان دادن چیزی از محل اصلی‌اش تفسیر کرده‌اند.[۲]
منظور از دحوالارض(گسترده شدن زمین) این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آب فراگرفته بود و خشکی‌ها آرام آرام از زیر آب سر برآوردند و گسترده شدند.[۳]
دحوالارض در قرآن
در قرآن کریم به دحوالارض اشاره شده است. آن‌جا که می‌فرماید: «و زمین را بعد از آن گسترش داد».[۴] بیشتر مفسران، در ذیل این آیه، مسئله دحوالارض را مطرح کرده‌اند.
در کتاب‌های دعا و سنن امامیه روزی به عنوان «دحو الارض» ثبت شده است که روز بیست و پنجم ماه ذیقعده است، برای روزه و عبادت این روز ثواب بسیار نوشته‌اند، و در این روز نماز و دعای مخصوصی وارد شده است. دعای این روز مشتمل بر مضامین عالی اخلاقی - اجتماعی و طلب رحمت و توفیق توبه و پیروزی اهل حق می‌باشد. گویا تعیین یک روز خاص رمزی است از دوره‌ای که زمین از وضع پیشین متحول شده و چهره سوزان و خشمناک آن به تدریج به صورت رحمت درآمده و زمین و هوا آماده برای پیدایش آب و گیاه و انسان گشت.[۵]
فضیلت روز دحوالارض
در هر سال، چهار روز عظیم القدر نزد خداوند متعال وجود دارد که در اصطلاح شرعی به آن ایام اربعه می‌گویند: دَحْو الارض، غدیر، میلاد و مبعث پیامبر اکرم(ص). روزه هر یک از این ایام معادل شصت سال روزه گرفتن و شصت سال متصل عبادت کردن است و غسل کردن در هر یک از این روزها سنّت مؤکّده، و کفّاره بسیاری از گناهان است و صدقه دادن در این روزها از افضل قُرُبات است.
در بعضی احادیث ائمه طاهرین صلوات اللّه علیهم وارد شده که یک درهم صدقه در این روزها معادل صد هزار درهم در روزهای دیگر است و افطار دادن به مال حلال به یک مؤمن متعبّد صائم عالم به مسائل دین در این شب‌ها به منزله افطاری به صد هزار صدّیق صائم در سابر شب‌ها است.
راوی می‌گوید: «به هنگام جوانی در شب بیست و پنجم ذیقعده به همراه پدرم در خدمت امام رضا(ع) شام خوردیم، پس امام(ع) فرمود: شب بیست و پنجم ماه ذی القعده حضرت ابراهیم و حضرت عیسی بن مریم- که بر آنان درود باد- متولد شدند. و زمین در آن شب از زیر کعبه گسترش پیدا کرد، و نیز فضیلتی در این شب وجود دارد که هیچ‌کس از آن یاد نکرده است و آن این است که هر کس در آن روز روزه بگیرد مانند کسی است که شصت ماه روزه گرفته باشد».[۶]
پی نوشت:
[۱]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۴، ص۲۵۱،دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
[۲]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: داودی، صفوان عدنان، ص۳۰۸، دارالقلم، الدار الشامیة، دمشق، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
[۳]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۱۰۱،دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
[۴]. نازعات، ۳۰، «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاه».
[۵]. طالقانی، سید محمود، پرتوی از قرآن، ج۳، ص۱۰۶، پاورقی، شرکت سهامی انتشار، تهران، چاپ چهارم، ۱۳۶۲ش.
[۶]. شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص۷۹،دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق. «أَبِی ره قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحُسَینِ عَنْ أَبِی طَاهِرِ بْنِ حَمْزَةَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِی الْوَشَّاءِ قَالَ کُنْتُ مَعَ أَبِی وَ أَنَا غُلَامٌ فَتَعَشَّینَا عِنْدَ الرِّضَا(ع) لَیلَةَ خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ ذِی الْقَعْدَةِ فَقَالَ لَیلَةُ خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ ذِی الْقَعْدَةِ وُلِدَ فِیهَا إِبْرَاهِیمُ وَ وُلِدَ فِیهَا عِیسَی ابْنُ مَرْیمَ(ع) وَ فِیهَا دُحِیتِ الْأَرْضُ مِنْ تَحْتِ الْکَعْبَةِ وَ أَیضاً خَصْلَةٌ لَمْ یذْکُرْهَا أَحَدٌ فَمَنْ صَامَ ذَلِکَ الْیوْمَ کَانَ کَمَنْ صَامَ سِتِّینَ شَهْرا».
