جبران گناه و تقویت ایمان
گناهان زیادی مرتکب شده ام و الان بسیار خسته شده ام. چگونه می شود خوب زندگی کرد، گناه نکرد و به خدا رسید؟ چگونه می شود آرامش پیدا کرد و خدا را در زندگی ببینم؟
وقتی غذای مسموم وارد بدن می شود، مزاج سالم آن را بر نمی تابد و یا کسی که سرما خورده و زکام شده، از استشمام بوی خوش عطر محروم است.
این که مرقوم فرمودید از گناه کردن خسته شده اید و یا آرامش خود را از دست داده اید، به این جهت است که گناه سمی است که به روح آسیب می زند و آن را بیمار می نماید.
برای این که وجود خویش را از آلودگی گناه، حفظ کنید، راهی جز کنترل و تعدیل غرایز و تمایلات نفسانی ندارید. برای حل مشکل فوق به نکات زیر توجه کنید:
1- کنترل فکر
امیرالمومنین (علیه السلام) می فرمایند: «مَنْ كَثُرَ فِكْرُهُ فِي الْمَعَاصِي دَعَتْهُ إِلَيْهَا(1) آن كه در گناهان، بسيار انديشه كند، [اين كار،] او را به گناه مى كشاند»
بنابراین به شدت مراقب افکار منفی و گناه آلود باشید و هر موقع افکار منفی به سراغ شما می آید به جای دامن زدن و توجه کردن به آن، سریعا انصراف ذهنی بدهید. یعنی با تغییر مکان دادن، و خود را به کاری مشغول کردن، با کسی صحبت کردن، سوره ناس و صلوات را داشتن، آن افکار را از ذهن خارج کنید.
2- از بیکاری و تنهایی خودداری نمایید. زیرا این دو امر، زمینه بروز افکار منفی و گناه را فراهم می نماید.
حتما باید شبانه روز خود را با برنامه ریزی صحیح و متناسب با وضع روحی و جسمی خود پر کنید و هیچ ساعت بیکاری نداشته باشید تا نفس شما را مشغول کند. در اوقات بیکاری وسوسه های نفس و شیطان به سراغ انسان می‌آید و او را به فکر گناه و سپس به خود گناه می کشاند.
3- مراقب دوستان نا اهل باشید. دوستانی که باعث می‌شوند انسان گناه را مزمزه کند، در واقع دشمن هستند و باید از آنها پرهیز نمود.
4- اهل محاسبه نفس باشید.
امام صادق (علیه السلام) برای ورع، يازده اصل و پايه ذكر كرده اند، و اولين آن را محاسبه نفس بیان نموده اند: «اَصْلُ الْوَرَعِ دَوَامُ مُحَاسَبَةِ النَّفْسِ(2) اصل و ریشه ورع، دوام محاسبه نمودن نفس است.»
اصل محاسبه که یکی از ملزومات اخلاقی و از راه های مهم مبارزه با نفس اماره قلمداد می گردد، اساس تهذیب و تصفیه باطن است. انسان تا محاسبه نفس نکند، به عیوب خود پی نمی برد، و تا به عیوب خویش آگاه نشود، در صدد اصلاح نفس بر نخواهد آمد.
لذا امیرمؤمنان علی (علیه السلام) در فرمایشی فرمودند: «ثَمَرَةُ الْمُحَاسَبَةِ إِصْلَاحُ النَّفْس(3) میوه و نتیجه حساب گری، اصلاح نفس است»
امام صادق (علیه السلام ) در بیانی طریقه محاسبه نفس را بیان فرموده اند:
«يا ابنَ جندب، حَقٌّ على كُلِّ مُسْلِم يَعْرِفُنا أنْ يَعرِضَ عَمَلَهُ في كلِّ يوم و لَيْلَة على نَفْسِهِ فَيَكُونُ محاسِبَ نَفْسِهِ، فَاِنْ رَأى حَسَنةً إِسْتَزادَ مِنْها و إنْ رَأى سَيِّئَةً اسْتَغْفَرَ مِنْها لِئَلاّ يُخُزى يَومَ القيمةِ(4) اى پسر جندب، بر هر مسلمانى كه ما را مى‌شناسد، لازم است كه در هر روز و شب، اعمالش را بر خود عرضه بدارد و از نفس خود حساب بكشد؛ اگر كار خوبى در آنها يافت، بر آن بيفزايد و اگر كار زشتى يافت، طلب بخشايش نمايد تا در قيامت دچار رسوايى نگردد.»
در واقع محاسبه عبارت است از اینکه وقت معینی را در شبانه روز برای خود معین کند و در آن وقت به حساب نفس خود برسد و طاعات و معاصی خویش را بسنجد.
طبق اين روايت، انسان بايد در محاسبه نفس خود توجه داشته باشد، که اگر كار خوبى انجام داده، و از عهده وظایف خویش برآمده، آن‌را لطفی از جانب خدا بداند، و از او توفيق بخواهد كه آن امور را بيش تر انجام دهد، و اگر هم لغزش و خطایی در اعمال خود مشاهده نماید، در صدد توبه و تدارک بر آید.
مثلا، اگر عمل واجبی از او فوت شده، قضا نمايد يا اگر حقى از كسى ضايع ساخته، ادا كند و يا چنان چه كار زشت ديگرى انجام داده، آن را جبران نمايد.
حدیث شریفی نیز از امام موسی کاظم (علیه السلام) در تثبیت این حقیقت نقل شده است:
«لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يُحَاسِبْ نَفْسَهُ فِي كُلِّ يَوْمٍ فَإِنْ عَمِلَ خَيْراً [حَسَناً] اسْتَزَادَ اللَّهَ مِنْهُ وَ حَمِدَ اللَّهَ عَلَيْهِ وَ إِنْ عَمِلَ شَرّاً اسْتَغْفَرَ اللَّهَ مِنْهُ وَ تَابَ إِلَيْهِ(5) هر که نفس خویش را در هر روز محاسبه ننماید از ما نیست پس اگر حسنه ای انجام داده توفیق افزودن بر آن را از خدای متعال طلب نماید و اگر گناهی مرتکب شده استغفار کند و به سوی خدا توبه نماید.»
البته زمان محاسبه نفس، فقط هنگام خواب نیست. بلکه مهم انجام دادن این محاسبه می باشد.
5- هیچ گناهی را کوچک نشمارید.
6- بدانید که همواره در محضر خدای بزرگ هستید، او بر سراسر وجود شما اشراف دارد و از ظاهر و باطن شما آگاه است.
7- مطالعه پیرامون زندگی پارسایان و زاهدان و مطالعه کتب اخلاقی را فراموش نکنید.
پی نوشت ها:
1. تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، دفتر تبليغات، ايران، قم، 1366 ش، ص186.
2. نورى، حسين بن محمد تقى، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، مؤسسة آل البيت عليهم السلام، قم ،1408 ق، ج11، ص271
3. تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد،غرر الحكم و درر الكلم، دار الكتاب الإسلامي، قم، 1410 ق، ص329.
4. ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول، جامعه مدرسين، قم، 1404 / 1363 ق، ص301.
5. الكافي( ط- الإسلامية)، كلينى، محمد بن يعقوب، 329ق، محقق: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، دار الكتب الإسلامية، تهران، 1407ق، ج2، ص453.
برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمایید
