جامعه و صلح امام حسن(ع)

چرا پس از برگرداندن ولایت، دوباره امت دچار تفرقه شد و حضرت مجبور به صلح شد؟ مگر چند نسل جابجا شده بود؟

آنچه تصور می شود مردم زمان حضرت علی (علیه السلام،) حتی کسانی که در رکاب ایشان با ناکثین و قاسطین و مارقین می جنگیدند همه ولائی بودند صحیح نیست، البته برخی به ولایت ایشان اعتقاد راسخ داشتند از جمله عمار، مالک اشتر، محمد بن ابوبکر، عدی بن حاتم، حجر به عدی و ... اما واقعیت تلح این است که حتی در زمان خلافت حضرت علی (علیه السلام)، بسیاری از کسانی که در رکاب ایشان به معاویه و دیگر دشمنان می جنگیدند تابع محض نبودند و حتی خلیفه دوم را بر حضرت علی(علیه السلام)، ترجیح می دادند. اوج مظلومیت ایشان در نماز تروایح دیده می شود. اهل کوفه از امیر المؤمنین علی(علیه السلام) خواستند براى آنها امامى برگزیند که نافله ماه رمضان را به جماعت بر پا دارند. امیر المؤمنین نپذیرفت و ایشان را از بدعت بودن این عمل آگاه ساخت. آنان حضرت على(علیه السلام) را ترک کردند و از میان خود امامى براى آن نماز برگزیدند، امیر المؤمنین فرزند خود حسن(علیه السلام)،را به سوى ایشان گسیل داشت(1) و آنها صدا و شیون بلند کردند که تو ما را از سنت گذشتگان باز می‌دارى، در حالی که می‌دانستند بدعت است و پیغمبر(صلی الله علیه وآله) از آن نهى کرده؛(2) زیرا پیامبر(صلی الله علیه وآله) می‌فرمود: «اى مردم! نماز نافله شامگاهى رمضان بدعت است در ماه رمضان نافله را به جماعت بر پا ندارید ... سنت اندک بهتر از بدعت بسیار است. بدانید که هر بدعتى گمراهى است و هر گمراهى به سوى آتش است.»(3) با توجه به این شرایط باید گفت اصلا ولایت به ایشان بر نگشت تا اینکه بگوئیم چراصلح امام حسن(علیه السلام)، اتفاق افتاد. وضعیت اسلام در زمان سه خلیفه قبلی انحرافات بسیاری پیدا کرده بود. و حضرت علی(علیه السلام)،سعی در برگرداندن اسلام به مسیر اصلی را داشت اما انحراف به اندازه ای بود که به این کار امکان پذیر نبود. بنابراین مردمان زمان حضرت علی(علیه السلام) با زمان امام حسن مجتبی(علیه السلام) چندان تفاوتی ندارند بلکه آتش هایی که در زمان حضرت علی(علیه السلام) زیر خاکستر بود در زمان فرزند ایشان شعله ور شده و ایشان را مجبور به کنار آمدن با معاویه کرد. کسانی که در زمان امیرالمومنین(علیه السلام) به هر دلیلی تا اندازه ای مراعات آن حضرت را می کردند در زمان امام دوم پرده حیا را کنار زده و گرایش به معاویه را علنی کردند. البته دلایل دیگری از جمله جنگ طولانی صفین نیز می توانست دلیلی بر این مسئله باشد اما دلیل اصلی همان عدم تفاوت مردم بود که در زمان امام حسن مجتبی(علیه السلام) علنی شد و پیش از آن نیز پنهانی وجود داشت.

پی نوشت ها:

1. علامه حلی، نهج الحق و کشف الصدق، ترجمه، کهنسال، على رضا، ص 298، مشهد، نشر عاشورا، چاپ اول، 1379ش‏.

2. کراجکى، ابو الفتح، کمره‏اى، محمد باقر، گنجینه معارف شیعه(ترجمه کنز الفوائد و التعجب)، تهران، چاپخانه فردوسى‏، چاپ اول، ج ‏2، ص 303؛ شیخ طوسی، تهذیب ‏الأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم‏، 1365شج 3، ص 70، علامه حلی، پیشین، ص 298.

3. کراچکی، پیشین، ج ‏2، ص 303‏.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید