توبه نصوح

image: 
مقصود از توبه نصوح در قرآن چيست و چه نوع توبه ای است؟

مقصود از توبه نصوح در قرآن چيست و چه نوع توبه ای است؟
پرسش شما ناظر به این آیه کریمه است: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسى رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ يُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ...»؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد بسوى خدا توبه كنيد، توبه‏ اى خالص. اميد است (با اين كار) پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغ هايى از بهشت كه نهرها از زير درختانش جارى است وارد كند... .(1) نخستين گام براى نجات، توبه از گناه است؛ توبه ‏اى كه از هر نظر خالص باشد؛ توبه ‏اى كه براى هميشه انسان را از معصيت جدا كند و بازگشتى در آن رخ ندهد. حقيقت توبه همان ندامت و پشيمانى از گناه است كه لازمه آن تصميم بر ترک گناه است، و اگر كارى بوده كه قابل جبران است در صدد جبران بر آيد، و گفتن استغفار نيز بيانگر همين معنى است، و به اين ترتيب اركان توبه را مى‏ توان در پنج چيز خلاصه كرد: ترک گناه، ندامت، تصمیم بر ترک گناه، جبران گذشته و استغفار. "نصوح" از ماده "نصح" در اصل به معنى خيرخواهى خالصانه است، و لذا به عسل خالص "ناصح" گفته مى‏ شود، و از آن جا كه خيرخواهى واقعى بايد توأم با محكم كارى باشد، واژه "نصح" گاه به اين معنى نيز آمده است؛ به همين جهت به نماى محكم "نِصاح"، و به خياط "ناصح" گفته مى‏ شود، و اين دو معنى يعنى "خالص بودن" و "محكم بودن"، باید با هم در توبه "نصوح" جمع باشد؛ خلاصه این که مطابق معنای لغوی، توبه ای نصوح است که فرد از سر اخلاص، با اراده ای محکم و تصمیمی جدی برای عدم بازگشت به گناه، عزم خود را جزم نماید. در کتاب های تفسیری و غیر تفسیری، برای توضیح توبه نصوح، مطالب مختلفی ذكر شده که همه آن ها در واقع به یک حقیقت بازگشت می کند و آن، توبه خالص و كامل است. در حديثى نقل شده که معاذ بن جبل درباره توبه نصوح از پیامبر پرسش نمود و حضرت پاسخ دادند: «ان يتوب التائب ثم لا يرجع فى ذنب كما لا يعود اللبن الى الضرع‏»؛ توبه نصوح آن است كه شخص توبه‏ كننده به هيچ وجه به گناه باز نگردد، همچنان كه شير هرگز به پستان باز نمى‏ گردد! اين تعبير لطيف بيانگر اين واقعيت است كه توبه نصوح چنان انقلابى در انسان ايجاد مى‏ كند، كه راه بازگشت به گذشته را به كلى بر او مى‏ بندد. اين معنى كه در روايات ديگر نيز وارد شده، در حقيقت درجه عالى توبه نصوح را بيان مى‏ كند، وگرنه در مراحل پایين تر، ممكن است بازگشتى باشد كه بعد از تكرار توبه، سرانجام به ترک دائمى گناه منتهی شود.(2)

ـــــــــــــــ

(1) تحریم/ 8.

(2) تفسير نمونه، ج ‏24، ص 289 تا 291.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید