بلای خودفراموشی

به چه علت خداوند انسان را دچار خود فراموشی می کند؟

«وَ لا تَكُونُوا كَالَّذينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ‏ أَنْفُسَهُمْ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُون‏»؛ و همچون كسانى نباشيد كه خدا را فراموش كردند و خدا نيز آنها را به «خود فراموشى» گرفتار كرد، آنها فاسقانند.(1) بیان تفسیری: این انسان است که باعث خود فراموشی می شود، نه خداوند. انسان با فراموش کردن خداوند، سبب خود فراموشی می شود؛ زیرا: باعث می شود هدفش از آفرینش را فراموش کرده و از آخرت و قیامت که زندگی دائمی در آن است، غافل شود. هم چنین باعث می شود اوصاف الهی و جایگاه خدا و بنده را فراموش کند لذا خود را بی نیاز و مستقل از همه چیز و حتی مستقل از خداوند بداند؛ کما این که باعث می شود اسباب و علل در عالم را نیز مستقل از اراده الهی بداند.(2) غفلت، خطرناک ‏ترين آفت انسان است. غفلت از خدا «نَسُوا اللَّهَ»(3)، غفلت از قيامت‏ «نَسُوا يَوْمَ الْحِسابِ»(4) و غفلت از آيات الهى «أَتَتْكَ آياتُنا فَنَسِيتَها»(5) باعث سقوط انسان به مرحله‏ اى پست‏ تر از حيوانيت مى ‏شود: «أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ»(6) كسى كه خدا را فراموش مى كند، قهراً فردى بى ‏راهه، بى ‏رهبر، بى ‏هدف، بى ‏قانون و غرق در شهوات مى ‏شود و تمام هدف ‏ها و عملكردش سليقه‏ اى و مطابق تمايلات و هوس ‏هاى خودش مى‏ شود و اين بزرگ ‏ترين خطر براى انسان است.(7) نکته مهم: هر نوع از غفلت و فراموشی یاد خدا، موجب خود فراموشی نمی شود، زیرا همیشه راه بازگشت و توبه و اصلاح، باز است و خداوند بسیار توبه پذیر است: «إِنَّ اللَّهَ كانَ تَوَّاباً رَحيماً»(8) این مداومت در پیروی از شیطان است که موجب تسلط شیطان و سپس فراموشی یاد خدا شده و انسان به حزب شیطان وارد می شود: «اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطانُ فَأَنْساهُمْ‏ ذِكْرَ اللَّهِ أُولئِكَ حِزْبُ الشَّيْطانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطانِ هُمُ الْخاسِرُون‏»؛ شيطان بر آنان مسلّط شده و ياد خدا را از خاطر آنها برده؛ آنان حزب شيطانند! بدانيد حزب شيطان زيانكارانند!(9) بنابر این: می توان گفت یکی از قوانین و سنت های الهی، این است که اگر کسی خدا و یاد او را فراموش کرد و در این مسیر، فرو رفت و مداومت ورزید، مبتلا به سنت خود فراموشی می شود و خداوند نیز او را فراموش می کند (یعنی لطفش را از او می گیرد) و سرانجامش دوزخ است: «وَ قِيلَ الْيَوْمَ نَنْساكُمْ كَما نَسِيتُمْ لِقاءَ يَوْمِكُمْ هذا وَ مَأْواكُمُ النَّارُ وَ ما لَكُمْ مِنْ ناصِرِين‏»؛ و به آنها گفته مى‏ شود: «امروز شما را فراموش مى ‏كنيم، همان‏ گونه كه شما ديدار امروزتان را فراموش كرديد؛ و جايگاه شما دوزخ است و هيچ ياورى نداريد.(10) نکته پایانی: منظور از خود فراموشی، مرحله ای است که دیگر قابلیت هدایت را از دست داده است. خداوند فرصت های زیادی به انسان می دهد تا مجددا به سوی خداوند بازگشت کند؛ ولی کسانی که دچار خودفراموشی می شوند، کسانی هستند که به هیچ کدام از این تذکرات و عنایات الهی، توجه نکرده و از آن ها هم غافل بودند و لذا دیگر قابلیت هدایت را در خود از بین برده اند و هدایت شدنی نیستند؛ لذا سنت الهی، در مورد آن ها اجرا می شود.

__________

(1) حشر/ 19.

(2) ر.ک: طباطبایی، تفسير الميزان، ترجمه موسوی همدانی، ج ‏19، ص 378.

(3) توبه/ 67.

(4) ص/ 26.

(5) طه/ 126.

(6) اعراف/ 179.

(7) قرائتی، تفسير نور، ج ‏9، ص 561.

(8) نساء/ 16.

(9) مجادله/ 19.

(10) جاثیه/ 34.

برای مشاهده مطلب در تاپیک اصلی کلیک فرمائید