انسان اشرف مخلوقات است ؟

پرسش:

آیا طبق آیات قرآن می‌شود گفت که انسان برترین مخلوق خداوند است؟

پاسخ:

همه انسان‌ها استعداد و توانایی این را دارند که به رتبه اشرف مخلوقات برسند. امام علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «خداوند مخلوقات عالم را بر سه گونه آفرید: فرشتگان، حیوانات و انسان. فرشتگان عقل دارند بدون شهوت و غضب، حیوانات مجموعه‌ای از شهوت و غضبند و عقل ندارند، اما انسان مجموعه‌ای است از هر دو، اگر عقل او بر شهوتش غالب شود از فرشتگان برتر است و اگر شهوتش بر عقلش چیره گردد از حیوانات پست‌تر»(۱)
برخی آیات قرآن نیز بر این مطلب دلالت دارند:
خداوند، مبدأ آفرینش انسان را به خود منتسب می‌کند: «نَفَخْتُ فیهِ مِنْ رُوحی؛ و از روح خود در آن دمیدم»(۲) که این دلالت بر شرافت انسان دارد؛ همان‌گونه که وقتی خداوند خانه کعبه را به خود منتسب کرده و آن را «خانه من»(۳) معرفی می‌کند، بر شرافت و عظمت این خانه دلالت دارد، نسبت دادن روح انسان از مبدأ الهی نیز نشان دهنده شرافت انسان است.
خداوند به انسان اسماء را یاد داد و ملائکه بر حضرت آدم (علیه‌السلام) سجده کردند.(۴) و انسان را به عنوان خلیفه و جانشین خود بر زمین معرفی کرد.(۵) خلیفه یعنی کسی که می‌تواند بیشترین شباهت را به کسی که جانشین او شده، پیدا کند.
در جای دیگر می‌فرماید: «و به یقین فرزندان آدم را گرامی داشتیم؛ و آنان را در خشکی و دریا، (بر مرکب‌ها) سوار کردیم؛ و آنان را از پاکیزه‌ها روزی دادیم؛ و ایشان را بر بسیاری از کسانی که آفریدیم، کاملًا برتری دادیم‌.»(۶)

فراموش نکنیم برتری انسان با توجه به شرافت و عظمت روحی است که می‌تواند به دست آورد وگرنه بسیاری از حیوانات از جنبه‌های مختلف جسمانی برتری‌های قابل توجهی بر انسان دارند.

پی‌نوشت‌ها:
۱. العروسی الحویزی، عبد علی، نورالثقلین، ج۳، ص۱۸۸.
۲.(ص)(۳۸)، ۷۲.
۳. بقره(۲)، ۱۲۵: «وَعَهِدْنَا إِلَی إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ أَنْ طَهِّرَا بَیتِی...»
۴. همان، ۳۱ و ۳۴.
۵. همان، ۳۰.
۶. اسرا(۱۷)، ۷۰.